405
Door een paar circulaires gaf het Legerbestuur te kennen, dat
200 mogelijk bij elke gevechtsoefening een tegenpartij moet ge
formeerd worden. Dit is geheel in den geest onzer bedoeling.
Als men weet een vijand tegenover zich te hebben, zal ieder
reeds daarom de oefening „interessanter" vinden. Bovendien
dwingt dit tot opletten. Behalve het essentiëele nut waarnaar
gestreefd wordt, verbant men de verveling er mede. Daarom is
het noodig, dat niet alleen bij gevechtsoefeningen, maar zooveel
mogelijk bij alle oefeningen, zelfs eene oefening in de gesloten
•compagniesschool niet uitgezonderd, een troep als vijand wordt
afgezonderd. Alsdan verkrijgt de oefening een doel. Juist om
dat de gymnastiek, anders zoo'n probaat middel voor de licha
melijke gezondheid, geen direct tastbaar doel heeft, is zij van
■weinig opvoedkundige waarde. Nogmaals moet het hier gezegd
worden, de man is geen machine, maar voor wat zijne ziel be
treft een zóó fijn bewerktuigd wezen, dat één indruk voldoende
is om deugd of ondeugd, plichtsbesef of nalatigheid, meegaand
heid of verzet, moed of vrees, te voorschijn te roepen of te
laten verdwijnen. Daarom is het niet voldoende hem lichame
lijk iets te laten verrichten, maar ook zijn geest moet daarbij
-eenige bezigheid hebben. Men vergelijke hern niet met zijn
standgenoot, den werkman, die toch ook dikwijls arbeid verricht
waaraan geestelijke werkzaamheid geheel vreemd is (opperlieden,
sjouwers, enz). Hoewel het de vraag nog zal zijn of het geest-
doodende werk van deze lieden geen nadeelige gevolgen zal vin-
Men in uitspattingen of onmatigheid na het werk, worden zij
in elk geval gestimuleerd door de gedachte aan hun dagelijksch
brood, dat verdiend moet worden. Maar bij den soldaat bestaat
<die laatste zorg niet, en daarom kan men er van verzekerd zijn,
<dat elk uur in verveling doorgebracht, bij hem zijn noodlottig
gevolg in verkeerde vorming dus misvorming van het gemoed
heeft.
3". Wanorde.
Ook dit werkt zeer storend op de opgeruimdheid van gemoed.
Het geen overzicht hebben op de zaken, materieele zoowel als
verstandelijke, vermoeit den geest en drukt een stempel in het
gemoed van dagelijks terugkeerenden wrevel. Wanneer we den
soldaat met oplettendheid gadeslaan, zullen we kunnen opmerken
At.'''-
