416
hij als soldaat kan komen, die man is reeds alleen daarom voor
het Leger van onschatbare waarde. Zelfvertrouwen bezitten wil
zeggenaltijd bezield zijn met hoop op een goeden uitslagsteeds
in het kleine zoowel als in het groote aanhoudenhet gevaar
onder de oogen durven zienaltijd moedig, nimmer vreesachtig
zijnin alle omstandigheden en ten allen tijde overtuigd zijn van
te zullen overwinnen, enz. Om dit zelfvertrouwen te wekken,
moet de man zich zijne krachten bewust worden, en al dadelijk
komen we hier aan een punt van waar twee wegen uitgaan,
omdat 's mans krachten ook kunnen worden onderscheiden in
twee soorten: de lichamelijke en de moreelekrachten. Deeei-
sten zijn van minder gewicht dan de laatsten, maar, daar bij
minder ontwikkelde menschen ook de lichamelijke krachten eeni-
gen invloed uitoefenen, mogen we ze niet geheel onopgemerkt
voorbijgaan. Deze krachten toch kunnen den soldaat dienen om
zijne moreele krachten zooveel te meer tot bewustheid te brengen.
Voor een lichamelijk sterke zal het om iets te noemen gemakkelij
ker zijn het geweer te hanteeren dan voor een lichamelijk zwakke.
Bij den eerste wordt daardoor het gevoel -dus een moreele
kracht van meerderheid gewekt en nu kan de lichamelijk
zwakke wel doorgaans in energie op den sterkere vooruit zijn,
(iets wat algemeen wordt aangenomen), dit neemt niet weg, dat
voor den sterkere de oorzaak van bewustwording geweest is zijn
lichaamskracht, en dat deze kracht dus dien sterkere ten goede
komt, zoodra van vertrouwen in zich zelf sprake is.
Wij behoeven hier zeker niet te wijzen op den zooveel min
deren invloed, die lichaamskracht in de tegenwoordige oorlogen
bezit, vergeleken bij die welke vroeger gevoerd werden. Nu een
gevecht van verre, waarbij intellectueel en moreel overwicht bij
na alles beslist; toen een gevecht van nabij, waarbij woeste en
domme kracht bij de worsteling van man tegen man, uitspraak
deed over zege of ondergang. Door die veranderde oorlogvoering
komt het, dat we de individueele lichaamskracht eigenlijk niet
nader behoeven te beschouwen, en bij het vestigen van zelfver
trouwen in zooverre in aanmerking moeten nemen, dat deze
kracht, zooals we zeiden, aanleiding kan zijn dat de moreele er
meer door tot bewustheid komt.
Om zoodanig op het gevoel te werken, dat de moreele krach"
