<5
420
anderde zachtheid te bejegenen, zal men te veel door de vingers
moeten zien, waarvan het gevolg is, dat de dienst hieronder lijdt-,,
en tevens zal een geest van ziekelijke weekheid binnensluipen,
die ondermijnend gaat werken op het mannelijke en fiere, dat
in het Leger niet hoog genoeg kan worden gehouden. Indien
het werkelijk waar is (velen, waaronder Herbart, een zeer ge
zaghebbend phylosoof en paedagoog, beweren dat 's menschen in
dividualiteit zich daarentegen door opvoeding niet kan wijzi
gen) dat door zachtheid voor elk mensch verbetering mogelijk is,
dan zij dit zoo, maar wij officieren kunnen niet anders, dan op
een dergelijk gezonkene een rechtvaardige en menschkundige
tucht toepassen.
Wij zeiden bij het schetsen van het type onzer soldaten, dat
men door op het gevoel te werken een lam van hem kan maken.
Wij houden dit hier staande. Maar laten we bedenken, dat dit
ons doel van de opvoeding ook niet mag zijn. Wij hebben geen
lammeren, maar mannen noodig. Mannen, in denkkracht vol
doende ontwikkeld om hun taak te begrijpen, en met een zoo
danig gevoelvermogen begaafd, dat zij door zelfvertrouwen hun
waarde als mensch en als soldaat besefien, en hiernaar hande
len. Bij het werken op iemands gevoel moeten we hem daarom
nimmer in eigen oog klein maken, maar integendeel verheften,
want dit-alleen kan tot vertrouwen in zich zelf leiden. Laten
we ook niet trachten de individualiteit te onderdrukken of te
breken. Behalve dat dit volgens velen onmogelijk is, moet juist
de individualiteit datgene zijn, waarop we onze opvoedkunde
bouwen. Die aangeboren aanleg, aard, of hoe men het noemen
wil, moeten we aanwenden om ons doelzelfvertrouwen te wek
ken, zooveel te beter te bereiken. Zelfs al kan men den recal
citrant van zooeven niet door zachtheid tot onderwerping bren
gen, men kan zijn aard van verzet benutten, door den sterken
wil, waarmede récalcitrantie steeds gepaard gaat, te gebruiken,
tot verheffing van zijn zelfvertrouwen, en alzoo tot vergrooting
van zijn waarde als soldaat. Verbetering van de zucht tot weder
streving is dan nog wel niet verkregen, maar men heeft, door
zijn individualiteit te buigen naar het doel, dat wij bij 's mans
vorming beoogen, een niet te versmaden andere kracht in hem
tot meerdere ontwikkeling gebracht.
