87
zij kunnen medewerken tot langzamen overgang, maar men
bouwe er geen regel op, of bezige ze niet om den regel te bestrijden.
Zóó, waar meent, dat die gelijkstelling met Europeaan
ongetwijfeld met groote dankbaarheid aanvaard zal worden en zeker
aan het welslagen van den maatregel ten goede zal komen. Ik kan mij
die gelijkstelling voor den Javaan niet denken zonder verzaking
van zijn godsdienst, den Islam 1). Komt de gewezen inlandsche
luitenant dan later, volgens***, als inlandsch ambtenaar bij het
civiel bestuur terug, dan zal hij als afvallige mahomedaan in de
mahomedaansche maatschappij misplaatst, ja onmogelijk zijn. Ook
zullen bij de behoudende partij op godsdienstig gebied onder den
Javaanschen adel niet weinigen zijn, welke in de gelijkstelling met
Europeaan een gevaar zien, dat de populariteit van de nieuwe in
stelling zeker schaden kan. Ik betwijfel daarom of de verplichte
gelijkstelling (als zij niet verplicht is, wordt de gelijkheid niet
bereikt) aan het welslagen van ons streven ten goede kan komen en
ik verwacht, dat zij niet met dankbaarheid zal worden aanvaard,
ook niet door het departement van binnenlandsch bestuur, dat, vol
gens later met de afvallige inlandsche ambtenaren zou moeten
werken. Ook hierin kan later, over vele, vele jaren verandering
komen, b. v. als de Europeaan zonder bezwaar hier ook moha-
medaan kan worden en voor de wet toch Europeaan blijven, of
omgekeerd, maar ook daarop loope men niet vooruit.
Zóó, waar schrijver in vervoering waarschuwt tegen intrige
slechte geestontevredenheidverlies van opgewektheidijvertoewijding
en zoomeer" als gevolg van de omstandigheid, dat de Europeesche
officieren wat langer in den luitenantsrang en korter in den kapi
teinsrang kunnen blijven, wanneer de inlandsche officieren het
tot kapitein zullen kunnen brengen. Daarbij moet terstond als
reden tot beteren geest, tevredenheid, winst aan opgewektheid,
ijver, toewijding en zoo meer de aanmerkelijke verbetering in de
bevordering tot hoofdofficier gesteld worden, die als gevolg van
dien zelfden maatregel buiten kijf is, zooals ook erkent. De
promotiekansen worden beheerscht door tal van factoren, veel
1) Artikel 109 van het Reglement op het beleid der regeering van Rederlandscb-
Indië. Daarin is ook uitzondering op den regel, door den Gouverneur Generaal te ver-
leenen, toegestaan, maar die is i. c. niet zoo eenvoudig te schenken, in verband met tal
van andere artikelen, die den Javaan-mahomedaan, en toch gelijkgesteld met Europeaan
niet kennen. (Zie vooral hoofdstuk IV en V).
