143
tenlandsche paarden moeten bezigen. Ons paard is echter door
zijn slanken bouw minder geschikt voor artilleriepaard.
Yan de buitenlandsche rassen, in Indië te verkrijgen, voldoet
naar mijn meening alleen de Australische pony door zijn bouw
nan de eischen van trekpaard. Daar deze paarden een gemid
delde hoogte van 1.40 M. hebben, zoo is hun lichaamsgewicht
140 X 2.8 (voor zware paarden) 390 K.G. De treklast kan
dan zijn y X 390 260 K.G. waaruit weder volgt, dat het
kanon dan zal mogen wegen 6 X 260 K.G. 1560 K.G. welk ge
wicht wij als uiterste grens voor deze paarden moeten beschouwen.
Tegen kartetsen schijnt C. veel bezwaar te hebben; ik kan
niet inzien waarom twee kartetsen, bijvoorbeeld aan elke affuit
bevestigd, zooveel tegen hebben. Het zijn in noodgevallen de
projectielen, welke men het dichtst bij den hand heeft, en ver
warring, door het medevoeren van een projectielsoort meer, zal
wel niet ontstaan, indien men zorgt in de voorwagens en cais
sons geene kartetsen te bergen. Er veel van mede te voeren
is trouwens onnoodig, daar hun gebruik niet veel voorkomt,
in enkele gevallen echter zijn ze nuttig. Alleen wanneer pa
troon en projectiel samen vereenigd zijn, zou het aanbeveling
verdienen geen kartetsen mede te voeren, doch aan dergelijke
munitie schijnen bezwaren bij het vervoer verbonden te zijn.
Op Atjeh in 1896 en 1897 werden in enkele gevallen op 0
getempeerde granaatkartetsen (d. w z. de pijlstreep op het
projectiel werd tegenover het brandgat van den ring geplaatst)
gebezigd. Deze projectielen hadden werkelijk veel meer uitwer
king dan de kartetsen en verdienden daar dan ook in vele ge.
vallen (niet alle) de voorkeur. Zij sprongen bij het bergkanon
op 60 a 70 M. voor de monding en hielden de kogeltjes veel
beter bij elkaar, zoodat de uitwerking binnen hare werkings
zone (minder breed, doch dieper dan bij de kartets) ook inten
siever was. Dit was evenwel alleen mogelijk, omdat alle gra
naatkartetsen in de munitiekisten op O getempeerd, medege
voerd werden, zoodat voor de lading alleen het veiligheidspin
netje weggenomen behoefde te worden. Of dit bijvoorbeeld te
genover cavalerie raadzaam is, betwijfel ik echter ten sterkste
daar dan op haar het vuur in de zone, waarin nu de voorafge.
