417
getale aan boord, en elk plekje, waar men zich schoorzetten kan,
is voldoende als observatiepost; dit is dus de eenige afstand
meting, die aan boord voldoen kan, en om zoo te zeggen niet te
vernielen is door vijandelijk vuuris de eene post met observa
tor en al weggeschoten, dan is er onmiddellijk weer een ander
in zijne plaats te stellen.
En de nauwkeurigheid der observaties? Deze is in de eerste
plaats afhankelijk van de hoogte der opstelling en in de tweede
plaats van de gelegenheidmen moet zorgen, dat de opstelling zóó
danig is, dat geen rook met kool bezwangerd den observator in de
oogen kan waaien, noch de kruitdamp zijne spiegels zal beslaan.
Aan die eischen is niet altijd goed te voldoen op een schip, dat
naar alle zijden moet manoeuvreeren; daartoe dienen twee af
standmeters geposteerd te worden, één vooruit, één achteruit,
dan wel beide vooruit, één aan Stuurboord, een aan Bakboord,
dat hangt af van de gelegenheid.
Maar ten einde in een gevecht steeds eenige posten te kunnen
betrekken, dient men van te voren van die posten gereed te ma
ken, waarvan bekend zijn de juiste hoogten van het oog boven
de waterlijn, en waarbij aanwezig zijn tabellen tot herleiding van
hoek tot afstand.
Bij de Marine zal men dus, zoolang er geen beter instrument
uitgevonden wordt, dat tevens practisch blijkt voor een bewe
gelijk schip, voor de afstandmeting gebonden zijn aan den sex
tant, en zich moeten tevreden stellen met de mate van nauw
keurigheid, welke daarmee bereikt kan worden; deze wordt grooter,
naarmate de opstelling hooger is, doch ook in dit opzicht stelt
de practijk haar grenzen. Bovenbrug, kraaiennesten of geschut-
mars zijn wel de meest geschikte plaatsen. De kraaiennesten
of geschutmarsen bereiken gemiddeld hoogten van 15 tot 25
Meters, de bovenbrug levert een grooter opstellingsvlak, doch is
gemiddeld slechts 7 tot 15 Meter hoog.
De afstandmeters zullen dus gemiddeld op eene hoogte van
15 a 20 Meter opgesteld worden; vergelijken we nu de waar
schijnlijke fout in gemeten afstand uit het tabelletje op blad
zijde 415 met de lengte der bestreken ruimte uit tabel V, dan
blijkt voor eiken vuurmond op welken afstand men neg met
succes zal kunnen vuren, met het oog op bovengenoemde fout.
Dl. I, 1302. 29
