handen voorzien, waar de dieren te kort schieten, en alle offi
cieren, die de berg-artillerie te velde hebben zien werken, ziju
het er dan ook over eens, dat de Europeesche kanonniers worden
afgebeuld. Er zijn er dan ook weinigen, die het lang volhouden,
en talloos zijn de voorbeelden van jonge mannen, die door dit
afbeulend werk hunne krachten spoedig verloren hebben.
De ondervinding heeft ons, en, naar wij met zekerheid meenen
te weten, ook velen onzer collega's, tot de conclusie geleid, dat
men met onze tegenwoordige berg-artillerie nog 't verst komt
door het kanon te laten dragen en de affuit te laten trekken.
Zoo mogelijk moeten dan vier muildieren per stuk worden in
gedeeld, waarvan er twee om beurten dragen en twee om beur
ten trekken, terwijl de beste muildieren de krachtigste en
meest geoefende worden bestemd voor kanondraagdieren.
Zoodra dan de goede wegen, waarlangs kan worden getrokken,
worden verlaten, moet overgegaan worden tot den marschvorm
met getrokken affuit en gedragen kanon. Men krijgt daardoor
een voertuig, dat veel lichter is, waarvan 't zwaartepunt veel
lager ligt, en dat daardoor dus veel stabieler is, terwijl eindelijk
dit zwaartepunt verder van de as ligt en ook daardoor de raden
in drassig terrein veel minder diep inzinken. Bij 't trekken
door moeilijk terrein kan dit veel lichtere en stabielere voertuig
door de kanonniers aan de rem- en trektouwen veel gemakkelijker
in evenwicht gehouden worden en dus worden ook daardoor de
schokken, die het trekkende muildier ondervindt, veel geringer.
In terreinen, waarin men met een aangespannen stuk zeker blijft
steken, heeft men dan ook dikwijls met eene aangespannen af
fuit geen ongevallen.
Tegen hellingen, waar een beladen muildier nog zonder hulp
tegen op kan komen, trekt men de affuit met één of desnoods
met twee voor elkaar gespannen muildieren zeker nog op, en in
't algemeen kan men dus overal, waar een beladen muildier
komt, ook de getrokken affuit brengen, terwijl in drassige ter
reinen een muildier, dat de affuit trekt, ongetwijfeld in gunstiger
omstandigheden is dan een ander, dat 't kanon draagt. Alleen
op zeer nauwe voetpaden, waar links en rechts geen ruimte
meer is, moet alles opgeladen wordenin sawah's, waar de ga-
langans wel breed genoeg zijn voor een muildier, maar geen spoor-
