318
exemplaren, welke de onmiskenbare symptomen in hals en nek
vertoonden, van voorheen te zijn gebruikt als trekdier. Het
ligt in den aard der zaak, dat de bewerking van den hals bij
deze paarden niet bepaald gemakkelijk was en bij enkele was
dan ook in het eerste en het begin van het tweede tijdperk
de martingale onontbeerlijk. In het midden van het tijdperk
„zijgangen" kon zij echter steeds als overbodig geworden wor
den weggelaten; door de langzamerhand verkregen „ribbebui-
ging" en het meerdere onderbrengen der achterbeenen, in den
zijgang bereikt, werden zij van zelf geneigd ook den neus wat
lager te brengen.
Tot het onderwerp „zijgangen" gerakend, houde men mij eene
kleine uitweiding ten goede.
Er bestaat in de laatste jaren bij eene groote categorie van
militaire ruiters, zoowel hier als in Europa, een streven, bij de
africhting van remonten, zoo min mogelijk gebruik te maken
van de manege en in ieder geval het tijdperk der zijgangen
geheel en al te doen vervallenook mij is in mijnen studietijd
dikwijls op dat streven gewezen.
Zonder in beschouwingen te treden, of het langs den weg
ingereden paard wel in alle opzichten voor ons militair doel
geschikt kan worden gemaakt, noch er mij in te verdiepen, of
de op die wijze verkregen manier van „gaan" evenals de hou
ding, wel de meest geschikte zijn voor het langdurig behoud
van het paardelichaam, is het echter m. i. voor het soldaten-
paard wenschelijk, het den z.g. „ongebogen" zijgang (d. i. die,
waarbij de as van het lichaam eenen hoek maakt van hoogstens
45° met de richting, waarheen men gaat) te onderwijzen, zelfs
is die noodzakelijk voor recruten om hen te leeren, ook zij-
waartsche hulpen te geven.
Het is niet tegen te spreken, dat het goed rijden van den
„gebogen zijgang" slechts voor enkelen is weggelegd, doch in
ieder geval wordt het gevoel van den remonteruiter, bij de be
oefening er van, zeer ontwikkeld en heeft men kans, dat dit
aan latere remonten weder ten goede komt.
Doch de beoefening van den gebogen zijgang heeft ook onte
genzeggelijk hare nadeelen. Bij het militaire rijden toch kent
men alleen den zijgang in stap, die het groote nadeel heeft, dat
