619
dertigjarigen oorlog moest dus gezocht worden in de uitgevaar
digde tactische voorschriften en niet juist in de onvolkomene
samenstelling der handvuurwapenen.
Niettegenstaande het langzame vuren, gebeurde het wel eens,
dat de munitie der infanterie uitgeput geraakte. In het gevecht,
dat Piccolomini den 7en Juni 1639 tegen de Franschen onder
Feuquières tot ontzet van Diedenhofen leverde, verbruikten de
keizerlijke musketiers zeer spoedig alle patronen, die zij in een
draagband hadden er zaten er elf in en vochten derhalve
ten laatste alleen met de piek en den degen. 1)
De geschiedschrijvers verzekeren, dat op den 24en Augustus
1632, toen Gustaaf Adolf het kamp van Wallenstein bij Neuren
berg aanviel, de Zweedsche infanterie 200000 geweerkogels ver
schoot 2). Gedurende dit gevecht, dat van 's morgens 8 uur tot
het invallen der duisternis duurde, zijn door de Zweden onge-
geveer 6000 geweren in het vuur gebracht, maar nimmer gelijktij
dig. Gemiddeld waren dus per geweer 33 tot 34 schoten gedaan
en per man en per uur hoogstens 3 a 4. 3). Daar bovendien het
vuren plaats had, zonder dat men van opstelling veranderde, was
de munitieaanvulling, voor zooverre deze noodzakelijk was, be
trekkelijk gemakkelijk te bewerkstelligen. 4) De verbruikte hoe
veelheid schijnt—aangenomen, dat niet overdreven is ad majorem
Sueciae gloriam—voor dat tijdperk en zelfs voor latere tijdper
ken buitengewoon groot. Daar de artillerie op dien dag een hoofd
rol speelde en er slechts zeer weinig vertrouwbare gegevens be
staan over de verliezen in het leger van Wallenstein, is de juiste
uitwerking van het Zweedsche geweervuur niet te bepalen.
Bedenkt men echter, dat reeds toen de geweren de meeste ver
liezen veroorzaakten en dat de stelling van Wallenstein in tact
bleef, dan moet de uitwerking van het Zweedsche lood zeer ge
ring zijn geweest.
1) „Theatrum Europaeum" IV. blz. 47 en volgende.
2) Chemnitz „Bellum Sueeo-Germanicum enz" IV. 37.
3) De regimenten rukten het een na het andere op. Daardoor kwamen hoogstens een
paar honderd geweren tegelijk in het vuur. Dientengevolge moest het vnur reeds op groote
afstanden zijn geopend, aannemende, dat de 200000 kogels werkeljjk verschoten zijn.
4) Het is waarschijnlijk, dat munitieaanvulling niet noodig geweest is, wanneer men
in aanmerking neemt de ongelukkige wijze, waarop de stormaanval is ondernomen en het
druppelsgewijze in het vuur brengen der strijdkrachten.
