61
■burgermaatschappij ziet los loopen u onwillekeurig de vraag
op de lippen brengen: „Was dat eens een Chef?" Die mij tel
kens het beeld te binnen brengen, dat ik in mijn carrière ge
bruikte: Stel u het leger voor als een in-gang gebracht me
chanisme, een groot gecompliceerd raderwerk, met een lange
drijfas. Nu en dan eischt het mechanisme herziening. Men
ontkoppelt eenige stangen en schuift er de tandraderen af om
de laatste te vervangen. Dan blijkt het, dat die afgeschoven
tandraderen geen tanden hebben! Dat ze al lang zijn afgesleten!
Bij sommigen, dat zij nooit tanden hebben gehadMaar de ma
chine draait!
Wat wilt ge van dergelijke medewerking verwachten tot
verbetering van misstanden? Hun soort heeft er belang bijdat
de machine draaitofschoon ettelijke raderen tandeloos zijn.
Blijft nog een andere categorie, stillen in den lande, ondanks
de beweging, waarvan zij indertijd in het leger de voortbrengers
waren. Lieden, naar wie wij met achting hebben opgekeken en
die wij ons in meerdere of mindere mate ten voorbeeld stelden.
Die wij in den geest reeds op de hoogere sporten van de hiërar
chieke ladder hadden geplaatst; die met moeite hun ontroering
terugdringen als „het militaire" ter sprake komt. Maar die zelf
den hoornblazer gewenkt hebben„afdanking", moedeloos en
afgemat, als zij waren van een oefening, die geen radicale oefe
ning bleek te zijn. Ook op dezen valt niet meer te rekenen.
(Plaats s. v. p. mij zelf niet onder een dezer categorieënvan
mij is hier de rede niet.)
Maar de nog dienenden dan?
Waar ik mijn tabernakel heb opgeslagen, kom ik hoogst zelden
collega's-verlofgangers tegenwél Nederlandsche officieren. Maar
en ik hoop, dat zij mij die goed bedoelde uitlating zullen ver
geven het is „a pity to see", hoe strijdensmoe, hoe moede
loos, hoe gedrukt zij zijn. Althans het meerendeel van die man
nen, van wie de staat, de Maatschappij, kracht, opwekking, be
geestering verlangen, volharding en wil. Het ergst komt dat
natuurlijk uit bij hen, die al naar „afdanking" neigen, dan wel
de gestadige vrees met zich omdragen dat beslissend signaal
ontijdig en onverwacht te zullen hooren blazen.
Denk nu met mij aan den ernst der tijden. Sluit nu eens
