10
door zijn gansche optreden toont, als leider te kunnen fungeeren.
Men mag ten deze niet oordeelen naar enkele op zich zelf staan
de gevallen. De oudere, zoowel als de jongere, is mensch, en mits
dien onderhevig aan invloeden, die het alleszins mogelijk maken,
dat soms in strijd met het zooeven gezegde gehandeld kan wor
den, zonder daarom het recht te hebben tot gebrek in de leiding-
bij den een, of tot onhandelbaarheid van den ander te mogen
besluiten. Nochtans moet, op grond van hetgeen we hiervoor
over het wezen van gezag opmerkten, noodwendig volgen, dat
het maar steeds zijn toevlucht zoeken tot dwang en straf als
onomstootelijk bewijs kan gelden, dat de intellectueele en mo-
reele superioriteit bij den meerdere niet bestaat, en deze dus als
chef onbruikbaar is.
In waarheid bestaat er geen beter middel om den graad van
geschiktheid van eenig troepenchef te bepalen, dan hem te
beoordeelen naar de wijze, hoe hij zijne onderhebbende offi
cieren leidt. Immers, niet alleen dat daaruit kan blijken of
en in hoeverre hij door zijn geestelijk overwicht invloed op hen
uitoefent, maar dezelfde capaciteiten, welke bij die leiding te
pas komen, zijn ook juist die, welke van hem als aanvoerder
moeten worden geëischt. Dit geldt zoowel in de hoogere als in
de lagere rangen. Steeds staat het meerdere of mindere gees
telijk overwicht van een officier in rechte reden tot diens bruik
baarheid te velde, natuurlijk daarbij het physiek onbesproken
latende. Nimmer kan een chef, die verstandelijk of moreel zwak
staat, kracht schenken aan hem, die zich boven die zwakte ver
heven mag rekenen, en de impulsie tot groote daden zal nim
mer van een zoodanig superieur uitgaan, omdat hij bij gebrek
aan geestelijk overwicht zijn kleinheid te veel gevoelt, waar
door hij niemand, en allerminst zich zelf, voor het grootsche
bezielen kan.
Bij de tegenwoordig hoog opgevoerde verstandelijke ontwik
keling is het voor den ouderen officier niet gemakkelijk, een
intellectueel overwicht te kunnen doen gelden. De klacht, dat
op de scholen te veel leerstof verwerkt moet worden, is algemeen,
maar ook aan de militaire onderwijsinrichtingen doet men aan
overlading. Hoe schadelijk dit werkt op het karakter der jon-
