- 427
gewicht, maar dan moet men haar met oordeel kunnen gebruiken.
Wat elders kan, zal hier ook niet onmogelijk blijken. Maar ik
bedoel niet, zooals dit te Magelang geschiedt, hier en daar een
dekking opwerpen van twijfelachtig nut, maar de geheele stelling
inrichten. In dezen zin ontbreekt veel aan onze oefening; de na-
deelige gevolgen zullen eventueel niet uitblijven.
Ik ben niet in het bezit van een detailkaart van het terrein,
waarop de hier beschreven manoeuvres werden gehouden. Ik
kan dus de operaties, voornamelijk het nemen van de stelling van
Panipat, niet beschrijven, nog minder een critiek daarover leveren
of gevolgtrekkingen daaruit maken. Er valt alleen uit de berichten
te besluiten, dat men vooral des nachts aan de zijde van den
aanvaller terrein won, en nu en dan bij het aanbreken van den
dag een succes behaalde door het verrassen van de beveiligings
troepen.
Ik geloof ook wel, dat het nachtgevecht, of liever de nachte
lijke operaties aan beteekenis hebben gewonnen, maar men ver-
.gete niet, dat uitkomsten in vredestijd ten deze weinig bewijzen.
Uit een hygiënisch oogpunt is vaak 's nachts ageeren natuurlijk
niet aan te bevelen, vooral niet in de tropen; daarbij stelt het
optreden in diepe duisternis zulke hooge eischen aan het moreel,
dat ik betwijfel, of onze inlandsche soldaten in doorsnede geno
men daartoe wel geschikt zullen zijn. Yaak zal men echter
geen keuze hebben en de duisternis als wapen moeten benutten.
Daarom ook in dit opzicht hier geoefend! Niet alleen nacht-
marschen zonder tegenpartij, maar nachtelijke operaties, die ge
vaar loopen verijdeld te worden. Zoo kunnen ook in vredestijd
de zenuwen gestaald worden.
Mayors.
