443
Die elementen moeten verdwijnen en daarom is't noodig hen rusteloos te
achtervolgen, zelfs al hebben zij zich voor een korten tijd dikwijls
zelfs zonder volgelingen in een uithoek verborgen. Zooals gezegdgid
sen en spionnen zijn hierbij onontbeerlijk. Een enkel woord dus over
deze onmisbare, maar gevaarlijke wezens.
Een spion is als zoodanig slechts éénmaal goed te gebruiken
Wanneer we eenmaal door aanwijzing van een Atjeher goed succes
hebben gehad, zal deze zich niet meer onbevangen naar buiten durven
wagen uit vrees, dat zijn daad bij de partij van verzet bekend zal zijn.
Forceert men zoo iemand meerdere gegevens te verschaffen, 't zij door
schoone beloften, 't zij door dreigement, dan zal hij of gegevens verzinnen,
bf afgaan op verhalen van anderen, öf, wat wel 't meest gevaarlijk is, zich
als spion bij den vijand aangeven en dan twee heeren dienen In de In
dische krijgsgeschiedenis is verraad van een spion een veelvuldig voorko
mend verschijnsel, maar een heel ander licht zou ons opgaan, als we
konden naspeuren in hoeveel van al die gevallen het verraad door onoor
deelkundig aanzetten van den spion is uitgelokt.
Als gids kan zulk een man, die reeds eenmaal door spionnendienst ons
een goeden slag heeft doen slaan, nog onnoemelijk veel diensten bewijzen,
mits men hem geen spionopdrachten meer geeft. Door de angstvoorde
partij van verzet zal hij zicti nauwer bij de kompenie aangesloten voelen
en zijn kennis van terrein en paden, bovendien zijn dienst als tolk, moet
ons dan voldoende zijn.
Toch is het zaak ook dan die persoon nog niet te veel vertrouwen te
schenken. Kort na den overval van de patrouille de Kok a/d. Piada
welk officier, zooals bekend, zich met zijn manschappen in één prauw in
scheepte en den gids, van wien later het verraad duidelijk is kunnen wor
den aangetoond, met de dwangarbeiders in een tweede, kleinere prauw
deed plaats nemen-hoorde ik de meening verkondigen, dat het zaak is
's nachts alle gidsen te binden, al is 't dan ook alleen met een enkel
touwtje om een van de bovenarmen
Dit lijkt mij overdreven, daar er toch Atjehers zijn, die ons jaren en
jaren bij verschillende excursion goede diensten bewezen en ten opzichte
van wie zulk oeno handeling ongemotiveerd zou zijn. Toch houde men
als commandant den gids of gidsen bij zichhet al of niet stevig of
losbinden, afhankelijk stellende van de betrouwbaarheid. Vooral des
nachts is dit in de nabijheid houden gebiedend noodig, èn voor eigen vei
ligheid om bij poging tot verraad dadelijk te kunnen ingrijpen, èn voor
de veiligheid van don gids, die anders lichtelijk door ons vuur getroffen
kan worden.
Het gewone bezwaar, vooral bij nadering van vijandelijke schuilplaatsen
