526
voorschrift. De theorie heeft hiermede hare taak volbracht en
als wegwijzer gediendze heeft, gelijk ge U zooeven uitdruktet,
de richting afgebakend, waarin ge U bewegen moet. Meer kan
en mag men van haar niet verlangen.
Practicus. Dat is mij bekend, en meer verlang ik ook niet van
haar. Toch heeft ze mij in deze aangelegenheid meer gegeven,
want nu gaat mij een licht op ten aanzien van eene andere vraag,
namelijk hoe het mogelijk is, dat men zoowel van groote als van
kleine grenzen nog altijd bepaalde voorstanders heeft, die elk van
hun kant even overtuigd zijn, dat hun stelsel het beste is. "Want
als het waar is, wat uwe theorie daaromtrent leert, namelijk,
dat de voordeelen vrij wel tegen de nadeelen opwegen, dan is
het duidelijk, dat men langs den weg der proefneming den strijd
onmogelijk kan uitvechten, al wordt er ook nog zooveel geschoten.
Theoreticus. Zeer zeker. Een grens van 1 S50 is theoretisch
ongeveer even goed als een van 3,75 S50; beide hebben hunne
voor- en nadeelen, en de practijk kan niet uitmaken welke de
voorkeur verdient, daar het toeval mede een groote rol speelt.
Neem twee proefnemers A en B, waarvan de eerste een voorstan
der is van kleine en de laatste van groote grenzen. Als dan
het toeval wil, dat A de beste resultaten krijgt, acht hij dit een
proefondervindelijk bewijs voor de juistheid zijner meening en
tot zijn dood blijft hij in de doelmatigheid eener kleine grens
gelooven. B daarentegen is door dit resultaat volstrekt niet ont
moedigd en wijt zijn minder goede uitkomsten aan het toeval
of als hij een beetje bijgeloovig is aan cléveineen hij rust
niet, eer hij bij een volgende vergelijkende proef(wat zeer licht
gebeuren kan) de beste resultaten krijgt. Yan af dit oogenblik
staat zijne opinie even vast als die van A.
Practicus. Ik ben het geheel met U eensik heb het zelf meer
dan eens bijgewoond. Er zijn onnoemelijk veel schoten vermorst
om deze of gene meening tijdelijk te doen zegevieren. Het is
te betreuren om al het geld, dat daarmee letterlijk weggesmeten
is, nu achteraf blijkt, dat men langs theoretischen weg den
strijd terstond tot beider genoegen had kunnen beslechten.
Theoreticus. Ja, dat is het voornaamste voordeel eener the
oretische behandeling, dat zij geen geld kost, terwijl zonder hare
hulp een kostbaar materiaal van proeven verloren gaat. Er zijn
