859
en wegen waren door de verwarring, waarin de voertuigen der
treinen daarop zich bevonden, bijna altijd voor andere troepen
onbruikbaar, terwijl het donkere van den nacht, hoe gunstig ook
voor het afbreken van het gevecht, dezen toestand in hooge mate
vei ergerde, zoodat enkele troependeelen wel moesten verdwalen..
Dit alles had ten gevolge, dat de marschen, welker tijdduur
meestal niet geëvenredigd was aan de afgelegde afstanden, zoo
inspannend waren, dat zij voor den goeden geest der troepen,
die door de voorafgegane nederlaag toch al veel geleden had,
noodlottig dreigden te worden, terwijl daarbij meestal nog als
verzwarende omstandigheid kwam, dat bijna altijd de verpleging
zeer slecht was.
Of de moreele waarde van zulke troepen al of niet spoedig,
tot het noimale peil zal terugkeeren, hangt, volgens den schrijver,
grootendeels af van hunne innerlijke deugdelijkheidjonge, onge
oefende en ongedisciplineerde troepen zullen bij den terugtocht,
na eene nederlaag zeker zeer veel van hunne gevechtswaarde
inboeten, vooral als de vervolging krachtig wordt doorgezet.
Na deze inleiding behandelt de schrijver een viertal terugtoch
ten, en zegt daarvan in hoofdzaak het volgende:
le. Terugtocht van het lste Oostenrijksche en van het Saksische
legerkorps na het gevecht bij Gitschin (29 Juni 1866).
Het bevel tot het afbreken van het gevecht werd tegen 7 uur
s avonds gegeven. Het losmaken der troepen ging echter voor
een deel met vrij ernstige verliezen gepaard, en geschiedde niet
overal ordelijk, omdat enkele troependeelen het terugtochtsbevel
niet, andere het zeer laat ontvingen. Daar de Pruisen deze troe
pen zoo goed als niet vervolgden, geschiedde de doortocht door
Gitschin zonder verliezen. De verwarring in deze plaats was ech
ter zeer groot, hetgeen volkomen begrijpelijk is, als men bedenkt,
dat vier infanterie-brigades, de massa der artillerie en cavalerier
enz. ovei één brug moesten. Enkele troepenafdeelingen ver
dwaalden in de nauwe straten der stad en geraakten van hunne
korpsen af.
Waren aanvankelijk door de Pruisen slechts zwakke pogingen
aangewend, om Gitschin te bemachtigen, tegen middernacht wer
den die pogingen ernstiger en kwam eene Pruisische divisie
Dl. II 1903.
