865
orde en gehoorzaamheid, zeer zullen stijgen, zal alleen dan een
slag verloren kunnen worden, zonder dat men alles als verloren
behoeft te beschouwen, als de troepen, waarmede men te velde
tiekt, gewend zijn aan gehoorzaamheid in alle opzichten en stren
ge krijgstucht.
Voor zulk een troep geldt de vrij algemeen verbreide meening:
„dat een geslagen troep zoodanig in gevechtswaar de achteruit
gaat, dat zij in den eerstvolgenden tijd ongeschikt is om krachtig
„op te treden", zeker niet.
Ofschoon in de aangehaalde voorbeelden nergens sprake is van
eene krachtige vervolging en men in alle legers meent, dat deze
m de toekomst veel krachtiger zal zijn dan zij in het verleden
was, mag toch niet vergeten worden, dat ook de aan de vervol
ging verbonden moeielijkheden belangrijk grooter zijn. Niet al
leen toch heeft het^ gevecht ook den overwinnaar groote inspan
ning gekost, waarbij in den regel de troepen geheel door elkaar
geraakt zullen zijn, maar ook bezit de geslagene in de nieuwe
vuurwapens, en vooral in de verhoogde vuurwerking der veld
artillerie, een krachtig middel om eene onmiddellijke vervolging
zeer te bemoeielijken. Bovendien zal, bij de groote uitgebreidheid
der toekomstige slagvelden, het slechts zelden gebeuren, dat de
opperste leiding zich op de plaats bevindt, waar de eerste ken-
teekenen van den terugtocht merkbaar zijn en alleen zij kan eene
krachtige vervolging van uit de flanken tegen den terugtochts-
weg des vijands doen inzetten
Uit dit alles mag evenwel niet de gevolgtrekking gemaakt wor-
c en, dat een terugtocht niet een in alle opzichten bedenkelijke
en gevaarlijke zaak is; aan het beginsel om, met alle middelen
en met inzetting der laatste krachten, te trachten de overwin
ning te behalen, mag niet getornd worden.
Overigens zijn de aangehaalde voorbeelden nog in twee opzich
ten leerzaam: 1* zij bewijzen, dat de gevechtswaarde van goe
de troepen door een geleden nederlaag slechts weinig vermin
dert en 2e, zij toonen duidelijk de noodzakelijkheid aan om eene
overwinning steeds te doen volgen door eene de geheele ver
nietiging der vijandelijke krachten ten doel hebbende vervolging
om te voorkomen, dat een tweede gevecht nieuwe offers eischt!
Tot zoo ver de schrijver.
