716
het overwinnen van deze moeielijkheid, ligt óók in het begrip"
van tact opgesloten. Het voorkomen van de fouten, zonder dat
dit nadeel voor den dienst mag teweeg brengenmoet derhalve den
aspiranten als plicht worden opgelegd. Bij de uitoefening van
den dienst zullen er, dit kan niet anders, steeds fouten door den
man worden gemaakt. Het gekozen voorbeeld strekke hier ten
overvloede tot bewijs. Zulks moet hij, die met eenig gezag bekleed
is, begrijpen, opdat hij zooveel te meer eigen verantwoordelijk
heid voele, om door zijn optreden en zijne bevelen geen aan
leiding te geven tot het ontstaan van andere, om het zoo eens
te noemen, minder natuurlijke fouten. Bit nu kan slechts de supe
rieur, die, door zelfkennis en menschenkennis geleid, met tact de-
belangen van den dienst aan die der individuen weet te verbinden,,
en dit te leeren zij derhalve het einddoel, waarnaar de luitenant
bij de vorming zijner aspiranten te streven heeft. Dan zullen de
zen, eenmaal definitief als meerderen aangesteld, vanzelf gaan
inzien, hoe nadeelig het voor orde en gezag beide is, het opsporen der
foutendus het controleeren hunner minderen, als de eenige en
alles omvattende plicht te beschouwen, terwijl zij het beneden zich
zullen achten om het gezag te handhaven met behulp van achter
docht, list of dwarskijkerij.
Het zal wel geen betoog behoeven, dat de taak, welke we hier-
den luitenant op de schouders leggen, verre van gemakkelijk is.
Toch mag zij volstrekt niet als voor hem te zwaar worden aan
gemerkt. Zoowel zijne opvoeding in het ouderlijk huis als zijne
latere militaire vorming geven volkomen het recht, van hem te-
veronderstellen, dat hij alles, wat wij hier en vroeger over karak
tervorming neerschreven, kan begrijpen en toepassen, en alleen
in de eerste jaren zal hij, bij gebrek aan eigen ondervinding, den
steun en de voorlichting van zijn kapitein meer in het bijzonder
behoeven. Men stelle zich, bij het beoordeelen der capaciteiten
van den tegenwoordigen troepenluitenant, op een ander stand
punt, dan hetwelk men tot dusverre innam. Thans beschouwt
men hem voor zoo wat niets bruikbaar, maar vergeet, dat deze op
vatting, in theorie door niemand beaamd, maar in de practijk door
ieder toegepast, haar ontstaan slechts dankt aan de verkeerde
arbeidsverdeeling tusschen den kapitein en zijne luitenants, dus
