247
waarloozing van tuinen zeldzamer worden; door het aanleggen en
onderhouden van transportwegen en spoorbanen zal de afvoer
vlugger en veiliger gaan.
Wetenschappelijk toezicht ter verbetering van de cultuur, het
zij door middel van ter zake kundige ambtenaren, dan wel door
proefnemingen in een botanischen tuin, kunnen den verbouwers
ten goede komen.
Met een enkel woord wees ik er reeds op, dat het gereedmaken
van peper voor de wereldmarkt, d.i. het sorteeren en bereiden van
witte peper, een zaak van gewicht is. Wil men den Pinangschen
handel daaromtrent gelooven, dan zou slechts de Chineesche trust
(5 firma's) in staat zijn die werkzaamheden naar behooren te ver
richten. Dit moge op het oogenblik waar zijn, doch het behoeft
daarom geen waarheid te blijven; energie onzerzijds zal ook dit
beletsel wellicht overwinnen. Ook Sabang moet deskundigen daar
toe trachten op te leiden.
Dat dit eene aangelegenheid van belang is, moge uit statistische
gegevens blijken. In 1902 werden te Pinang ingevoerd 70718 pi-
kols zwarte- en slechts 101 pikols witte peper, uitgevoerd in dat
zelfde jaar respectievelijk 72380 en 39736 pikols.
Uit deze officieele opgaven die echter voor een vrijhaven zel
den zuiver zijn kan men lezen, dat de groote hoeveelheden als
zwarte peper geïmporteerd worden, om voor de helft gesorteerd
en bereid tot witte peper naar de wereldmarkten verscheept te
worden. Uit de beste peper, d. w. z. die uit de zwaarste korrels
bestaande, wordt de witte peper verkregen. (Deli en P. Wé leve
ren de beste, Idi de slechtste soorten).
Met de verlegging van den peperhandel zal die in de andere
uitvoerartikelen hand aan hand gaan; hieraan zijn minder moei
lijkheden verbonden.
Rotan en getah worden in de bosschen verzameld; van cultuur
is met uitzondering van een poging tot aanleg van getah-tuinen
op Groot-Atjeh nog geen sprake; matten, huiden en copra zijn
nog weinig belangrijke uitvoerartikelen, slechts de handel in pi
nangnoten is vermeldenswaard. Volgens de Atjehsche statistiek
werden in 1901 126.243 pikols uitgevoerd.
Gaat eenmaal de uitvoer grootendeels via Sabang, dan zal ook
de invoer denzelfden weg volgen; thans wijzen de cijfers erop
