830
ad 2 en 3. Geen troepenbewegingen dus in het binnenland.
Door gebrek aan daartoe geschikte vaartuigen zouden troepenbe
wegingen op de Barito, bovenstrooras Poeroek Tjahoe, dienen ach
terwege te blij ven, hoe wenschelijk die ook zijn. De rivier zou dus
met wapengeweld niet vrij kunnen worden gemaakt, zoodat er
niets anders overblijft dan het consentenstelsel te verscherpen.
De toepassing hiervan zou zeer goed mogelijk zijn door de aan
wezigheid van de militaire bezetting te Poeroek Tjahoe.
De strenge toepassing van het consentenstelsel zou altijd een
krachtig wapen zijn in de hand van het Bestuur.
Gedurende de onderhandelingen is het consentenstelsel verlicht
geworden. Vóór deze was opvoer van zout en tabak verboden
en kregen de kampongs beneden Poeroek Tjahoe een bepaalde hoe
veelheid zout (zie omtrent de toepassing van het consentenstelsel
ook „Bewapening en bijzondere strijdmiddelen").
Evenals het eerstgevolgde stelsel dat echter door de geringe
troepensterkte gelukkig niet geheel tot uitvoering is gebracht ge
worden geleidelijk ontstaan is, is men bij de vaststelling van
het laatste niet over één nacht ijs gegaaner is rijpelijk over nage
dacht, na volkomen op de hoogte te zijn gekomen van land en volk.
En men was er dan ook van overtuigd dat, „had men dit laatste
„stelsel reeds bij het begin van ons optreden in de Boven-Doesoen
„tot uitvoering gebracht, men even goed zoo niet sneller
„zijn doel had bereikt en dan nog zeer waarschijnlijk met bespa
ring van de betrekkelijk vele verliezen, die in korten tijd hier
„geleden zijn geworden."
Ik zou zelfs nog verder kunnen gaan: waren wij maar nooit
naar Poeroek Tjahoe gegaan, maar hadden wij de Barito bij Moeara
Teweh afgesloten en deze afsluiting krachtig doorgevoerd en het
consentenstelsel verscherpt, dan hadden wij ons doel ook bereikt.
Het verscherpen van het consentenstelsel zou geschieden vol
gens volkomen toepassing van Staatsblad 1903 No. 218, dat zegt:
„alle in-, uit- en doorvoer in de districten Boven- en Mid-
„den- Doesoen (afdeeling Doesoenlanden, residentie Zuider- en
„Ooster afdeeling van Borneo), het laatste district voor zoover dit
„gelegen is langs de Barito-rivier boven Moeara Teweh, anders
„dan ten behoeve van den Lande of met een bijzondere vergunning
