343
en het zetten van koffie of thee ongeveer 1/2 uur of 3/4 uur.
Bij geen der bovenstaande tijdsopgaven is de tijd voor het ver
zamelen van hout medegerekend, omdat men begint met het voor
de hand liggend hout te gebruiken en intusschen door de dwang
arbeiders van den trein hout wordt verzameld. Intusschen is
echter wel gerekend op droog hout. Is het hout doornat en
moet het dan tot kleine spaanders worden gekloofd, of zelfs wor
den uitgeplozen en met obors worden aangemaakt, dan is het
koken met de middelsoort kookketels hoogst bezwaarlijk en doet
men beter de petroleumblikken te bezigen, welke voor detachee
ringen en bijzondere omstandigheden worden medegevoerd.
Men zegge niet dat in die gevallen ook het koken met petro
leumblikken bezwaar oplevert, want waar hout voldoende aan
wezig is om met 23 éénmanskookpannetjes te koken kan men
toch ook het vuur benoodigd voor 4 petroleumblikken per brigade
onderhouden. De ervaring heeft geleerd dat men in dergelijke bui
tengewone omstandigheden de hierboven opgegeven tijden, benoo
digd voor de spijsbereiding met petroleumblikken, met gemiddeld
één uur moet vermeerderen.
Gewoonlijk liet ik dadelijk bij aankomst in het bivouak warme
koffie gereed maken, en kon ik deze reeds 15 a 20 minuten na
aankomst doen uitreiken, mits van petroleumblikken werd ge
bruik gemaakt, terwijl het met middelsoort kookketels 1[2 uur tot
3 kwartier duurde.
Soep deed ik slechts verstrekken op rustdagen of bij vroege
aankomst in het bivouak, bv. 2 a 3 uur N.M. Kwam mijne colonne
echter later dan 3 uur aan, dan dped ik het vleesch braden. In
dat geval kan het eten l1/4 uur na aankomst worden verstrekt,
terwijl indien gedroogde of gezouten visch in stede van vleesch
werd gebezigd den manschappen hun maaltijd reeds na 1 uur
kon worden voorgezet.
Bij vleeschverstrekking heeft men trouwens met de éénmans
kookpannetjes het maal niet eerder gereed dan met de petroleum
blikken.
Bij gebruik van middelsoort kookketels was men bij een sterkte
van hoogstens 160 hoofden in den tijd van U/2 uur met het be
reiden van het maal gereedbij grootere sterkte heeft men een
21I2 uur noodig.
