426
sers als voetvolk veel van zich hooren, voornamelijk sedert den
voor hen zoo roemrijken slag bij Sempach (1386).
De oorspronkelijk uit te hoop geloopen landvolk bestaande
Zwitsersche weermacht, die door hare bewapening slechts den
strijd van nabij kende, nam in den loop der tijden een bepaalde
vechtwijze aan. Dichte drommen, op eenigen afstand naast el
kaar opgesteld, moesten, na voorbereiding van den aanval door
licht bewapende vlugge en behendige boogschutters, de slagorde
van de tegenpartij verbreken. Eenige rijen met lange lansen
bewapenden liepen vooraan, gevolgd door hellebardiers, die het
bloedige werk op moorddadige wijze vervolledigden. Dé vervol
ging had weer plaats door de meer bewegelijke boogschutters,
later door de cavalerie.
Met hun phalanx-achtige formatie wijzigden de Zwitsers de
in de middeleeuwen gebruikelijke vechtwijze van achter elkaar ge
plaatste liniën van ondiepe colonnes in den meer voordeeligen en
kelen linievorm. De rechthoekige of ook wel wigvormige drommen
bleven echter met hun 30004000 man nog zeer onhandelbaai.
De roep der Zwitsers als soldaten, die hen later in alle lan
den deed optreden als keurbenden, de kern der staande legers
vormende, was alleen te danken aan het feit dat zij, ofschoon
te voet strijdende, door een juiste tactiek overeenkomstig hun
bewapening de ridderscharen konden weerstaan en zelfs verslaan.
De beroemde Engelsche boogschutters, die in opstellingen van
verscheidene gelederen diep het gevecht inleidden, dat dooi de
beredenen beëindigd moest worden, hadden niet dien invloed
op de latere tactiek als de Zwitsers, omdat zij niet in vei band
met ander voetvolk streden.
II. Oudste tijd der vuurwapens.
Omstreeks den slag bij Sempach wordt ook gewag gemaakt
van vuurwapenen, welke, oorspronkelijk bestemd tot vernieling
der sterk ommuurde riddersloten, eerst optraden in den vorm
van kanonnen, doch ook vrij spoedig als handvuurwapenen hun
weg vonden in de legerscharen. Zij waren aanvankelijk zoo zwaai
20 K.G. en meer dat twee man noodig bleken voor trans
port en gebruik van het nieuwe moordtuig.
Merkwaardig genoeg waren die allereerste vuurwapenen ach-
