433
tot staan te brengen, geholpen door de omstandigheid, dat de
tegenstander niet vervolgde, en in vreeze voor de guillotine
dreven zij die ongeregelde scharen weder in zwermen tegen de
liniën van Pruisen en Oostenrijkers op.
Men streed om zoo te zeggen op de natuurlijke wijze: de moe
digsten vooraan, toch min of meer door bijeenblijven steun in
elkander zoekende, en het terrein tot dekking gebruikende om
den starren tegenstander afbreuk te doen. De beslissing kon
door die zwermen tirailleurs tegen de ijzeren liniën van den
tegenstander niet verkregen worden. Daartoe waren noodig
■dichte klompen bewapenden, die elkaar moed inschreeuwden
met hun oorlogskreet, zich krachtig voelend door hun massa en
lawine-achtig zich stortende op die punten in 's vijands gevechts
linie, hun als de zwakste aangewezen, en door hun onweerstaan
baar opdringen in den regel dat deel der linie tot wijken nopende.
De grootste fout van de zuivere linie-opstelling, zooals die
■door Frederik de Groote werd aangewend, nl. dat een oordeel
kundige aanvulling en versterking van de voorste strijders
moeilijk kon plaats hebben en geen algemeene reserve in de
hand des aanvoerders bleef, deed zich weinig gevoelen zoolang
beide partijen er onder leden, doch wreekte zich dadelijk toen
•een andere vechtwijze waarbij gebruik van het terrein, zoowel
voor dekking als voor vuuruitwerking, meer op den voorgrond
trad, groote verliezen en verwarring bracht in die groote doelen
van zich moeilijk over ruig terrein bewegende rijen beroeps
soldaten. Hulpeloos moesten deze zich laten neerschieten, geen
uitwerking bemerkende van hun vuur op die kleine doelen,
■die zoo moeilijk in het terrein te treffen waren.
De zuivere linie moest het afleggeneen strijdwijze, die, om
haar te kunnen toepassen, een zorgvuldig uitkiezen van het
terrein vereischte, kon op den duur niet blijven bestaan; haar
ontbrak, naast hare goede eigenschappen, het aanpassingsver
mogen aan de nieuwe toestanden, aan de steeds hooger stijgende
•ontwikkeling van volken en landen.
Aan de andere zijde voelde men meer en meer het nut van
•die tirailleurzwermen, geboren uit bloedige noodzaak. Zij
werden ten slotte, samengaande met de colonnes, op bewuste
wijze toegepast. Zoo hadden dan, voor de eerste maal sinds
