594
mededoogen. Men maakt niet meer onschadelijk, maar men
doodt, totdat men er zelf bij neervalt of er geen dooden meer
te maken zijn.
Ook de commandanten, dus ook de officieren, doen mede; hun
kalmte, moed en voorbeeld is de eenige leiding. En wee hen,
die zich in die oogenblikken nog voelen en denken: „daar heb
ik mijn menschen voor!" Ze zijn verloren en ook de troep is
verloren.
Zeer zeker, „eene te veel verspreide orde kan bij zoo'n aan
val de schromelijkste gevolgen hebben!" Allereerst zorge men
er voor niet in een te veel verspreide orde te zijn, en ontstaat
ze toch, dan moet de commandant met diens dekking de gaten
vullen. Dekking voor zich heeft men dan niet meer noodig;
de commandant zelf is de dekking voor den troep.
Mijne hier ten beste gegeven persoonlijke beschouwingen zijn
voor uitbreiding en verbetering vatbaar. Dit is zeker, de practijk
speelt ons dikwijls parten en blijft, hoe eenvoudig ook, moeilijk.
Van beleid (groote troepenmachten hebben nooit of nimmer
last van klewangaanvallen) is in zulke oogenblikken geen sprake.
Karakter, durf en temperament treden dan op den voorgrond.
Het is hier de plaats om de aandacht van den lezer te ves
tigen op de circulaire van den G-. v. A. No. 2661/13, waarin
veel waars wordt verkondigd.
De tweede alinea dier circulaire luidt: „Verder wordt zelfs
bij kleine patrouilles eene indeeling gemaakt als enz".
Gelukkig dat die marschvorm (indeeling) niet beslist verboden
is, want bij velen wil het er maar niet in, dat die indeeling
niet zou deugen.
Daar de commandant eener patrouille toch voor alles verant
woordelijk blijft, zou ik nu nog ondanks de klewangaanvallen
van 1902, 1903 en 1904 met één brigade of meer, c.q. groep
infanterie, op een grooten weg marcheerende (niet patrouillee-
rende), een spits en achterhoede indeelende achterhoede sluit
onmiddellijk achter de dwangarbeiders der brigade aan.
Het groote voordeel, dat men van deze indeeling heeft, ligt
hierin, dat, krijgt men onverwacht een aanval, deze aanval per
sé op de brigade (midden) gericht is en dus spits en achter-
