783
Uit dat overzicht blijkt, dat inderdaad met het afnemen van,
het kaliber ook een verkleining van den spoed gepaard ging.
Een uitzondering daarop lijkt Zwitserland te zijn, welks geweer
een grooteren spoed bezit dan het Duitsche.
Om een basis voor vergelijking te verkrijgen, werden met be
hulp van de Heblersche formule voor het benoodigd aantal om-
339 QQQ l
wentelingen n 775die getallen berekend en in de 8e
kolom opgenomen. In die formule stelt l de projectiellengte in
m.M. en Q de projectieldoorsnede in m.M.2 voor. Zoekt men nu
de verhouding van de behaalde rotatiesnelheid en die welke
noodig wordt geacht om het projectiel volkomen stabiel te
houden, dan ontwaart men, dat Duitschland een gunstig cijfer
doet zien, doch dat de andere rijken zich met belangrijk minder
tevreden stelden.
Uit de gevonden reeks blijkt duidelijk, dat met het ver'
kleinen van het kaliber de rotatiesnelheid niet naar evenre
digheid werd opgevoerd, en, uit dit oogpunt beschouwd, zoude-
men die geweren als niet geheel voldoende moeten bestempelen.
Anders moet het oordeel luiden, wanneer men van het grond
denkbeeld uitgaat, dat de verkregen stabiliteit voldoende wordt,
geacht zoodra een zekere verhouding tusschen de gewenschte
en de practische rotatiesnelheid wordt bereikt, afnemende met
het kaliber. Houdt men hieraan vast, en noemt men de ver
houdingsgetallen voor het Spaansche en Italiaansche geweer vol
doende, dan moet het verhoudingsgetal voor het Zwitsersche
onvoldoende, dat voor het Amerikaansche overdreven geacht
worden. Wat het Zwitsersche geweer betreft, zullen met deze
opmerking wel samenhangen de klachten, in den laatsten tijd
vernomen, over minder goede trefkans, welke echter toegeschre
ven werd aan de eigenaardige samenstelling van den kogel
(papieromhulling en pantserpunt) en de minder doelmatige gren
delsluiting; dit laatste in overeenstemming met hetgeen in
Oostenrijk werd ervaren. (De grendel werd eenigszins in goeden
zin gewijzigd in het M. 89/96.) Bij het Amerikaansche geweer
moet men in aanmerking nemen, dat de loop oorspronkelijk ge
maakt werd voor een projectiel van 31 m.M. lengte, d.i.
5.16 kalibers, met een Y0 765 M. (hoogstens); dit projectief
