1030
domineert zeer zeker de vrijwillige aandacht, doch gewoonlijk
slechts zeer tijdelijk. Een enkele maal was ik in Atjeh in de
gelegenheid daaromtrent op kleine schaal het een en ander op
te merken, en o.a. te zien hoe jonge Javaansche soldaten
(zeker niet de beste soort), bij het plotseling op korten afstand
200 M.) en van verschillende zijden gelijktijdig beschoten
worden door een goed gedekten en niet opgemerkten vijand,
eerst totaal van streek waren, den marsch staakten en zich in
eene waterleiding ter zijde van den weg wierpen, om echter
zeer kort daarna, op een enkel bestraffend woord van den
patrouillecommandant, beschaamd weer te voorschijn te komen
en zich ordelijk op te stellen om zich tot den stormaanval te
doen voeren.
Hoe heviger de uitwendige prikkel is, en hoe geringer de oorlogs
ervaring der soldaten, des te langer zal waarschijnlijk de over-
heersching van de spontane aandacht aanhouden, doch vooral
bij kalme leiding is de man van eenige oorlogservaring er
spoedig toe te brengen zijn wil te doen gelden en zijn vrijwillige
aandacht den meester te doen blijven.
Zulke menschen zullen bij goede moreele voorbereiding met
verstand kunnen handelen, al zijn ze in min of meer abnormalen
toestand en al schieten ze daardoor slecht in vergelijking met
de resultaten op het schietterrein verkregen.
Werd de snel-coördinatie-methode ingevoerd, dan zou het in
elk geval noodig zijn den autornatischen aanslag te beoefenen
in de kleeding en uitrusting die de man te velde draagt, in
hoofdzaak in de houding die te velde de normale is, d. i. de
liggende, verder op doelen zooals zij zich te velde vertoonen,
en zooveel mogelijk onder omstandigheden die zich ook te velde
voordoen, waarvoor in aanmerking komen zware vermoeidheid,
honger en dorst, van regenwater doortrokken kleeding e. d. g.
Ik voor mij ben er echter van overtuigd, dat het beoogde doel
nimmer bereikt zou worden, want, behalve dat de hoofdfactor,
levensgevaar, bij de vredesoefeningen niet in rekening kan wor
den gebracht, acht ik het beoefenen van een machinalen aan
slag in hinderlijke kleeding, bij zware vermoeidheid, in lig
gende houding eene onmogelijkheid, omdat de aanslag in die
houding te gecompliceerd is en te veel spieren in beweging
