676
„Die Vortheile, welche die Ueberlegenheit der Waffen dem
Angreifer hatte bieten können, hatte man sich entgehen lassen.
Die Ueberlegenheit der Zahl blieb zwar noch gesichert, aber sie
hatte viel ausgesprochener sein können, als sie es thatsachiich
war. So blieb also die Hoffnung vor Allem anf einen geschick-
teren Gebrauch der Krafte gericbtet. Aber auch sie soil te sich
nicht erfüllen."
Sedert tientallen van jaren was hun zelfvertrouwen zeer ont
wikkeld in den strijd met inlandsche volksstammen, zoodat de
verrassing door de uitwerking der nieuwere wapens hun bij
zonder nadeelig was.
Nieuw was dit feit echter niet in de geschiedenis: „Als am
24 Oktober 1806 die Preuszischen Bataillone zum Angriff auf
Yierzehnheiligen und Hassenhausen antraten und beide Orte
bereits halbkreisförmig umfaszten, da brach zur allgemeinen
Ueberraschung die Kraft ihres Angriffs zusammen unter dem
vernichtenden Feuer der Französisclien Tirailleurschwarme, die
ihre Waffe geschickter handhabten und alle Vortheile des Ge-
landes ausnutzten". Alleen omdat het der Duitsche infanterie
gedurende den oorlog van 1870 gelukte na ontzettende verliezen
de verouderde strijdvormen over boord te werpen, bleef zij voor
verdere bloedige ervaringen gespaard. Die verliezen hadden bo
vendien nog voorkomen kunnen worden, wanneer men geluis
terd had naar de stemmen, die zich onmiddellijk na den oorlog
van 1866 1) reeds hadden doen hooren.
Merkwaardig is het, dat ook vóór de nederlaag der Pruisen
in 1806 waarschuwende stemmen hadden geklonken. Zoo stond
in „Neuen Taktik der Neueren" van 1805: „Die Schlachten der
Zukunft werden durch Tirailleurfeuer entschieden", terwijl Bü-
low verklaarde, dat het gebruik van het terrein door de tirail
leurs van groot gewicht was, en „dasz die Bauchkriecherei
sorgfaltig geübt werden müsse." Hoeveel bloed zou gespaard
zijn gebleven, wanneer de Pruisische infanterie het toen gewaagd
had zich in het vijandelijk vuur neer te leggen.
Het gelukkig verloop van den oorlog van '66 deed de erva-
1) May „Taktische Riickblicke auf 1866".