255
tot aanschaffing van verbeterde patjols, welke van ƒ0,35 tot ƒ0,70 kosten,
en naar aanleiding daarvan werden 1500 stuks voor het district Krian
aangevraagd, terwijl aan eene aanvraag uit het district Boelang door hem
geen gevolg werd gegeven, omdat hij die aanvraag niet voldoende voorbe
reid achtte. Nu is later wel in enkele dessa's weder tot de oude werktuigen
teruggekeerd, omdat men daaraan om de een of andere reden toch ten
slotte de voorkeur gaf, maar elders heeft men er zeer gunstige resultaten
mede verkregen en in elk geval is het verhaal van gedwongen aankoop
geheel buiten de waarheid.
Het hiervoren bedoeld onderzoek heeft verder aan het licht gebracht,
dat de berichten omtrent de beweerde ongeoorloofde handelingen ten bate
van suikerfabrikanten, als het doen afsnijden van onrijpe tweede gewassen
en de gedwongen aankoop van uitheemsche landbouwwerktuigen door de
inlandsche bevolking, hun oorsprong hebben in machinatiën van een sedert
uit 's lands dienst ontslagen districtshoofd, dat zelf door nalatigheid de
oorzaak van de vernieling van gewas hier en daar was, zoodoende eigen
schuld hoopte te bedekken en den verdienstelijken regent van Sidoardjo
in moeilijkheden hoopte te brengen.
Naar aanleiding van de vraag of aangaande de toestanden op het eiland
Soemba eenige nadere mededeeling kan worden gedaan, valt te vermelden
dat, volgens bericht van den resident van Timor en Onderhoorigheden,
de inheemsche bevolking van Soemba, voor zoover bij het gewestelijk
bestuur bekend is, geen overlast meer van de zijde der Endekers onder
vonden heefc. Wel overvielen, omgekeerd, Soembaneezen van de berg-
kampong Winoemenie, in Februari 1903 des nachts, de door Endehers
bewoonde kampong Katilokoe (beide in Midden-Soemba) en doodden zes
mannen en twee vrouwen, terwijl twee vrouwen en zes kinderen werden
weggevoerd. Vermeende Soewangi-praktijken (tooverkunsten) der Endehers
ten nadeele der Soembaneezen zouden tot dezen overval hebben aan
leiding gegeven. Op aandrang van het bestuur werden door bemiddeling
van den radja van Kambera en den hoofdkabisoe van Watoembaka de
geroofde vrouwen en kinderen aan de Endehers teruggezonden en werd
de vrede tusschen partijen hersteld.
UlTGAVEX IN IxDIE.
IIde Afdeeeixg.
Onderaf deeling 17. Dat door den in de vergadering van de Tweede
Kamer van 28 September jl. genoemden hoofdofficier aan dwangarbeiders