263
vestigde, dat het concubinaat in de plaats van het huwelijk een in geen
enkel opzicht te verdedigen kwaad is." Moge dit kwaad nog niet
geheel zijn verdwenen, het is toch reeds binnen zeer enge grenzen terug
gebracht en vindt alleen nog in de kleine plaatsen in de buitenbezittingen
waar do invloed van de Europeesche beschaving zich nog niet genoeg
doet gevoelen en beschaafde huwbare meisjes schaarsch zijn, aanhangers,
„onder jonge mannen"zóó rapporteert de legercommandant verder
„wier financieele positie een huwelijk onraadzaam doet zijn en die op
geslachtelijk gebied zich niet geheel kunnende onthouden, het concubi
naat aangrijpen als middel om zich voor geslachtsziekte te vrijwaren."
Het advies van de Indische regeering naar aanleiding van het rapport
der commissie, tot onderzoek van de mogelijkheid om de in Indië verricht
wordende terreinopnemingen en kaarteeringswerkzaamheden te centrali-
seeren, heeft den ondergeteekende zeer onlangs bereikt. De voorloopige
overweging van deze aangelegenheid heeft bij hem de overtuiging ge
vestigd, dat de verwezenlijking van het denkbeeld om de opnemingen en
kaarteeringen ten behoeve van de verschillende diensten zooveel mogelijk
tee te vertrouwen aan den topographischen dienst inderdaad aanbevelings
waardig en uitvoerbaar is. Hij stelt zich dan ook voor aan de In
dische regeering op te dragen, in aansluiting aan hetgeen ten deze reeds
door haar is verricht (Koloniaal Verslag 1903, kolom 125 en 1904, kolom
129/130), maatregelen te treffen tot verdere uitvoering van de in het
rapport aanbevolen voorzieningen.
Daar het verslag der commissie in behandeling is bij het Departement
van Koloniën, kan het voorloopig bezwaarlijk worden afgestaan. De
ondergeteekende is echter bereid om het te zijner tijd over te leggen
ter inzage voor de leden.
De proef, die, blijkens hetgeen op blz. 49 der Memorie van Ant
woord betredende de Indische begrooting voor 1903 werd medegedeeld,
zou worden genomen met het dezerzijds aanbevolen stelsel om in de na
bijheid van eene militaire cantine een afzonderlijk gebouwtje te bestem
men voor hen, die sterkon drank wenschten te gebruiken, is te Padang
genomen maar heeft geen gunstig resultaat opgeleverd. De scherpe con
trole, die op de drankgebruikende bezoekers van het bedoelde gebouwtje
werd uitgeoefend, welke controle een essentieel gedeelte van het aanbe
volen stelsel uitmaakte, bleek al spoedig ook hen die tot de zeer ma-
'ige drinkers behooren af te schrikken, waardoor zij gedreven werden
naar de clandestiene drankhuizen; op die wijze werd het doel geheel
voorbijgestreefd en de Gouverneur-Generaal zag zich dan ook genoodzaakt
om het legerbestuur te machtigen om de proef te staken. Kiets willende
onbeproefd laten, dat tot verminderd drankgebruik zou kunnen leiden,