454
De partij waartoe cleze behoorde wordt dan als de overwonnene
beschouwd. Bij plechtige overeenkomst wordt dan de vrede ge
sloten, waarbij vaak een zekere boete aan den overwonnen vijand
wordt opgelegd. Door de overwinnende partij wordt bij het einde
van den strijd het hoofdvaandel wederom met het bloed van
een of ander offerdier bestreken, terwijl allerlei feestelijkheden
plaats hebben. Hanengevechten, die trouwens het voornaamste
volksvermaak zijn, worden dan veelal niet vergeten. De terug
komende stijders dansen soms met de afgehouwen hoofden der
vijanden in de hand, evenals de Dajaks na afloop van een snel-
tocht.
Deze oorlogen zijn natuurlijk van hoogst verderfelijken invloed
op den bloei des lands en de welvaart der bevolking, doch zij
kunnen moeilijk worden tegengegaan, zoolang wij niet bij machte
zijn om ons gezag met meer klem te doen gelden. Intusschen
mag niet worden nagelaten op te merken, dat die oorlogen
tegenwoordig veel minder voorkomen dan vroeger, voornamelijk
ten gevolge der met het N. I. Gouvernement gesloten tractaten
en de daarin naar tijdsomstandigheden aangebrachte verbete
ringen.
b. Tegen een Europeeschen vijand.
Is eenmaal besloten den strijd met het Ned. Ind. Gouverne
ment aan te binden, dan roept de vorst op dezelfde wijze zijn
volk te wapen als hierboven bij de onderlinge wijze van oorlog
voeren werd medegedeeld. De vorst, de rijksbestierder, de leden
van de Hadat en de voornaamste prinsen van den bloede zijn
verplicht het volk van draagbare vuurwapenen en munitie te
voorzien. De overige wapens moeten, zooals reeds vroeger gezegd
is, door het volk worden medegebracht, dat de massa der strijd
macht uitmaakt. De Poenggawa bepaalt weder, waar en wan
neer de benden moeten verzameld worden en welke plaatsen
ter verdediging moeten worden ingericht.
De veldheer zelf bevindt zich gewoonlijk bij de reserve en
zal zich nimmer aan het hoofd der troepen stellen om zijne be
velen uit te vaardigen of de troepen aan te moedigen. Is het
toezenden van bevelen noodig, dan geschiedt dit door middel
van zendelingen.
