599
handwerkslieden en aardwerkers konden geven. Zoo kreeg men
„meesters, die mitter groter hossen schieten" konden, maar te
vens ook „Edelluiden van het geschut, van het kanon of der
artillerije": aanzienlijke personen, die het bevel over het geschut
voerden, terwijl het gezamenlijke geschut van een leger onder
oppertoezicht van een Meester-Generael der Artillerije of Ghe-
schut werd gesteld.
De oorsprong van het woord Grootmeester hebben we dus
hier te zoeken. Ook is het voldoende duidelijk, dat er tusschen
ingenieur en vernulteling slechts een twijfelachtig verband bestaat.
Ban. Van bannum, bevel van het openbaar gezag tot hand
having van orde en rust. In de oorspronkelijke beteekenis be
staat het woord ook thans nog. De ban toch wordt met hoorn
geschal of trommelslag geopend en gesloten bij die afkondigingen,
welke zekere plechtige aandacht vereiscben, dus bij de voor
lezing van proclamatiën, benoemingen, vonnissen, enz.
Banket. Omtrent dit woord vonden wij aangeteekend, dat het
is „goed Nederduitsch" en dat het „vooral niet geschreven" moet
worden „banquet", daar het „gelijk van helm, helmet, van tromp,
trompetvan bank is gevormd. Deze meening wordt niet algemeen
gedeeld. Eenige gezaghebbenden zien in banket niet anders dan
een afleiding van banquette.
Banjerheer. Een ridder die vermogend genoeg was om een
zeker getal gewapende ridders op eigen kosten in het veld te
brengen kreeg het jus vexilli, het recht om een standaard, een
banier te voeren. Hij kreeg nu den naam van Baanrits, Baanrots
of Baanderheer (Banneret), en zijn rang was door velerlei sie
raden aan kleeding, wapenen, woning zelfs en huisraad kennelijk.
Vandaar de nog voortlevende uitdrukkingen: „als een Banjert
gekleed zijn", „den Banjerheer uithangen."
Bataljon. Verhollandsching van het Fransche „bataillon," dat
naar men wil is afgeleid van „bataglione," een gevechtsopstel
ling in vierkante orde, aanvankelijk zonder eenige aanduiding
van de sterkte; kennelijk ligt de Romaansche vertolking van
het begrip „strijden" aan het woord ten grondslag. In den