773
klapper-, pisang- en andere tuinen uit, waarin ook wel hutjes zijn
gebouwd.
De verbindingsweg met andere desa's vormt in de desa de
hoofdstraat, die dikwijls 10, 12 en meer meters breed is; zijn
er ook verbindingswegen in andere richtingen, zoo ontstaan op
de kruispunten vrij groote pleinen in de desa'szijstraten staan
meest rechthoekig op de hoofdstraattusschen de erven loopen
in den regel smalle, vrij bochtige stegen. Vooral in de desa's
komen prigi's vaak voor en ook daar loopt men niet vrij van
waterleidingen, die den weg snijden.
In de desa's wonen de verschillende kasten door elkanderalleen
door brahmanen bewoonde plaatsen vindt men ook, bijv. Sindoe
en Taman in Badoeng, terwijl de bali-aga-dorpen meestal geen
andere lieden bevatten. Stemgerechtigd tot het benoemen van
het dorpshoofd, den klian desa, zijn alleen de drie hoogste stan
den, en onder dezen de gehuwden.
Meestal huwt de Baliër slechts één vrouw, hetzij door ge
wonen koop (mepadik), hetzij door schaking (merangkat) of roof
(melegandang), welke vormen ten slotte alle neerkomen op het
betalen van een zekeren prijs voor de tot zich genomen vrouw,
die dan ook verder geheel als eigendom wordt behandeld, zwaar
werk te verrichten heeft zonder eenige waardeering. Brengt de
vrouw geen zonen ter wereld, dan is zij tot in het hiernamaals
veracht. Aangezien in zoo'n geval na het overlijden van den man
diens eigendom waaronder de vrouwen c.q. dochters, behalve
van Brahmanen aan den vorst vervallen, wordt meestal door
aanneming bijtijds voor een mannelijken erfgenaam gezorgd.
Overigens gaat het gezag in de familie over op den oudsten zoon
van de echte vrouw, zoo de overledene meerdere vrouwen had 1).
Is in het familieverband het gezag van den Baliër groot, tegen
over de gemeenschap staat hij vrij onafhankelijk.
Ieder Balineesch gezinshoofd bezit van oudsher het recht zich
te scharen onder den vorst, dien hij verkiest; dit beginsel be-
heerscht het geheele regeeringsbeleid.
1) Merkwaardig is het, dat de Baliër om zoo te zeggen zijn kinderen nummert, zoo
dat men aan den naam kan hooren, het hoeveelste kind men voor zich heeft. Zoo heet
de oudste zoon of dochter Wajan, G'de of Poetoe, de tweede Xengah of Made, de derde
Jfjoman en de vierde K'toet. Zijn er meer kinderen dan wordt na K'toet doorgenummerd
met Wajan enz.
