789
jonge padi, suikerriet en drgl. Beperking in het aantal mee te
nemen legerpaarden is blijkbaar wel gewenscht.
Wat de koelies betreft zij aangeteekend, dat zij, als Hindoes,
geen rund- daarentegen wel karbouwen- en varkensvleesch en
vooral visch eten. Overigens is de Baliër sober, drinkt weinig
en eet ongeveer dezelfde toespijzen als de Javaan.
Is door goede legering en verpleging voor de gezondheid van
den troep gezorgd, zoo dient nog rekening gehouden te worden
met de meest voorkomende ziekten. Pokkenepidemieën breken
vaak op Bali uit; vaccinatie bracht daarin wel veel verbetering,
doch voornamelijk in de gouvernementslanden en in de vazal
rijken in Tabanan en Bangli is de pokziekte endemisch. In
de stranddesa's, vooral van Badoeng, heerscht veel syphilis
(kongkanan), tot welker verspreiding de publieke dansmeiden
sterk bijdragen. Aangezien deze vrouwen zeer vrijmoedig zijn,
zal alleen door haar streng te weren uit den omtrek der bivaks
verspreiding van bedoelde ziekte beperkt kunnen worden. Beri
beri (roempoeh), cholera (groeboeg) en lepra (sakit gede) doen
zich weinig voor. Lepralijders worden op Bali zorgvuldig in
bijzondere kampongs afgezonderd.
In sommige tijden van het jaar komen nog wel koortsen voor
in de lagere streken, doch overigens is Bali even gezond als
andere om hun gezondheid bekende warme streken in Indië.
De temperaturen zijn als die op Java op dezelfde hoogte boven
de zee, eerder iets koeler door den zeewind, die zich overal doet
gevoelen. In de bergstreken zullen de nachttemperaturen het
gebruik van dekens noodig maken.
Eenmaal roet bovenstaande gegevens bekend, zal daarmede
zeker rekening gehouden zijn bij de voorbereiding der expeditie,
zoodat ongetwijfeld een goede uitslag met een kleinst aantal
slachtoffers gewaarborgd is. Moge dan verder deze inspanning
onzer troepen tot een blijvend resultaat leiden, ten nutte zoowel
van het Balineesche volk als van Groot-Nederland
E. P. M.
Augustus 1906.
