881
te overschrijden, in den veldoorlog mag men over het algemeen op-
gunstiger verhoudingen rekenen, daar komt het moment dei-
verrassing eerder en beter tot zijn recht dan in den positieoorlog.
Het is hekend, dat de Chineesche bevolking in Mandsjoerije
den -Japanners herhaalde malen uitstekende spionnendiensten
heeft bewezen en meer dan eens gidsen leverde voor nachte
lijke ondernemingen. Van hoe onberekenbaar veel nut zal het
voor ons zijn, wanneer wij er in een oorlog tegen een B. V.
staat op kunnen maken, dat de inlander op onze hand zal zijn,
dat hij onze zaak als de zijne beschouwt en met hart en ziel
tracht mede te werken om den aanvaller van zijn grond te ver
drijven. De beste diensten, die hij ons kan bewijzen, zijn spion
nendiensten. Inlanders kunnen zich dikwijls ongestraft in de-
onmiddellijke nabijheid van den vijand ophouden, zij kunnen zich
tot in bijzonderheden nauwkeurig op de hoogte stellen van de-
dislocatie van den vijand bij het aanbreken van den nacht. En
wanneer zij onze commandanten daarvan onmiddellijk op de
hoogte stellen en bereid zijn om dienst te doen als gids bij
nachtelijke ondernemingen, dan geloof ik, dat onze bevelvoe
rende officieren hun plicht zouden verzaken, door zich te houden
aan het voorschrift van de eerste alinea van punt 527.
In de goede verstandhouding van Chineezen en Japaneezen,
in de goede diensten door de eersten den laatsten bewezen ligt
voor ons naast leering ook eene ernstige waarschuwing opge
sloten. Nu reeds is het merkbaar aan den toon der in Indië
verschijnende Chineesche dagbladen, dat de Chineezen zich meer
en meer vereenigen om hunne belangen tegenover het Gouver
nement te doen gelden en dat zij daarbij gaarne zouden willen
rekenen op moreelen of daadwerkelijken steun van Tapan.
Mochten wij ter eeniger tijd in Indië met Japan in een oorlog-
gewikkeld worden, dan is de mogelijkheid niet uitgesloten dat
de Chineezen op Java daarin dezelfde rol zullen spelen als
hunne stamgenooten in Mandsjoerije gedaan hebben. En gelijk
wij er hoogen prijs op moeten stellen, dat de inlanders onze
zijde zullen kiezen, van even groot belang is het ook voor ons
om ons dan te vrijwaren tegen spionnage van de Chineesche
bevolking.
Wij wenschen thans nog even stil te staan bij de vraag of
