1022
groote hoeveelheden tjangkokans van vruchtboomen en bibit voor rijst
en tweede gewassen werden aan den Atjeher verstrekt; de Javaansche
metbode voor de bewerking der natte sawahs, de Siameesche wijze van
bereiding van gezouten visch, bet winnen van zout werden aan de be
volking geleerd. Ten gevolge van dit alles vermeerderde de productie van
verschillende artikelen betgeen den handel ten goede kwam. Sabang werd
dan ook in de laatste jaren door een grooter aantal vreemde handels
schepen 1) aangedaan, terwijl de Java-Bengalen-lijn en de Asiatic-Steam
Navigation Cie bet eiland Wè in hun vaste vaarplan opnamen.
Naast deze vooruitgang in cultures werd veel verbetering gebracht
in bet irrigatiewezen, terwijl ook het afzonderen van lepra-lijders, bet
in gereedheid brengen van een quarantaine station in geval van pest, bet
krachtig doorzetten van de vaccinatie, en het castreeren van voor de
voortteeling minder geschikte hengsten en stieren al te maal maatre
gelen vormen, die aan den Atjehers ten goede komen.
Noord- en Oostkust.
Werd hierboven bij de beschrijving der toestanden op Groot-Atjeh iets
langer stilgestaan, bij de bespreking van die op Atjeh's Noord-en Oost
kust kunnen wij korter zijn, omdat althans in het jaar 1906 in den
algemeenen toestand weinig verandering kwam. Bij voortduring moest men
het meerendeel van de bevolking blijven wantrouwen, groote waakzaam
heid blijven betrachten. Eerst in 1907 werd ook in de Onderhorigheden
de toestand zuiverder, toen men evenals in Groot-Atjeh tot krachtige maat
regelen overging en verschillende hoofden, in wie men te voren blijkbaar
ten onrechte vertrouwen had gesteld, in arrest stelde en verbande. Zoo
werden in September 1906 de hoofden van Peusangan gevangen genomen
en te Sabang geïnterneerd, nadat langen tijd dat landschap het terrein
van actie van vele kwaadwilligen was geweest. De hoofdoorzaak van
het krachtige verzet in die streken moet gezocht worden in het groot
aantal heerendiensten, gevorderd voor den aanleg van den toegangsweg
naar de Gajö-landen (Meergebied).
Ook in Meureudoe moest in Maart 1907 tot verwijdering van den oe-
loebalang T. Lotan overgegaan worden, toen gemis aan de medewerking
en verstandhouding met vijandelijke elementen gebleken was.
Niet minder dubbelzinnig was de houding van vele hoofden in het
Pedirsche waaraan echter een einde werd gemaakt, toen eenige hunner
w. o. T. Hadji Brahim, oeloebalang van Ndjong, die langen tijd als een
onzen hechtste bondgenooten werd beschouwd, verbannen werden.
Ook in het sinds de expeditie in 1901 zoo vreedzame Samalanga, was de
toestand in 1906 minder gunstig, waarin echter door de onderwerping
1) Sabang werd in 1904 door 164, in 1905 door 177 in 1906 door 211 en in 1907
(t/m m Aug) door 166 vreemde schepen aangedaan.
