146
oogpunt, voor bepaling No. 13 geen plaats meer in den tegen-
woordigen tijd, al moet No. 12 blijven bestaan tegen clandestiene
tapperijen.
Alles, wat eenigszins doet denken aan het oude idee van
een bepaalde „klasse", moet weg, dan zal het eenzame gevoel
van den Europeeschen militair in deze gewesten, dat hij zoo
buiten alles staat en buiten alles wordt gehouden, verdwijnen.
Alle toejuiching verdient dan ook het rondschrijven van den
Legeicommandant, waarin wordt bevolen, dat aan goed op
passende en goed geoefende militairen gelegenheid moet wor
den gegeven om bij particuliere instellingen of werkplaatsen
bezigheid te zoeken, die hen in staat zal stellen de bekwaamheid
in een of ander vroeger uitgeoefend ambacht of wel eenige
bijzondere vakkennis te onderhouden of te vermeerderen 1).
Dus een soort capitulanten-onderricht. Moge het zijn de eerste
stap tot invoering van het capitulan ten stelsel 2).
En hiermede komen we tot de hoofdzaak, den achtergrond voor
den militair in Indië.
De eenige manier om een regelmatige sterke toestrooming
van versche krachten aan het Leger te verzekeren is door
invoering van het capitulantenstelsel.
In de kamerzitting van 9 December j.l. ontspon zich het vol
gende gesprek.
De heer Duymaer van Twist: „Hebben de menschen, die een aantal
„jaren bij de marine hebben gediend, recht op de een of andere Rijks
betrekking"
De heer Wentholt, Minister van Marine: „Als er een betrekking is
„wij kunnen toch geen betrekking maken".
De heer Duymaer van Twist: „Dan bestaat dus het capitulantenstelsel
„bij de marine niet, gelijk wij dit verstaan, want dit stelsel wil, dat een
„jonge man, die gedurende een zekeren tijd bij de vloot heeft gediend*
„recht krijgt op een betrekking. Ik wijs er op, dat bij Oorlog een
„commissie bestaat om daaromtrent voorstellen te doen".
1) Die aanschrijving is buitengewoon ruim opgevat. Werklieden kunnen geheel voor
eigen rekening hun ambacht uitoefenen, terwijl kleeding, voeding en soldij doorgaan.
In Rusland is dit alleen het laatste half jaar, voordat de capitulant in de burger
maatschappij over gaat.
2) Capituleeren is van de eene staatsdienst overgaan in de andere, waarbij het militaire
verband niet verbroken wordt. Zij blijven bijv. 6 of 10 jaar ter beschikking.
