227
schappen helpen. Bi] het afgaan van hellingen van 6° moest
worden geremd.
De verbindingen werden door de bevolking eenige malen
verbroken, n. 1. 2 maal door doorsnijden en eenmaal door uit
trekken van een lasch. Hierbij kwam het voordeel van de
zich aan de toestellen bevindende „brommer" goed uit. Deze
brommer dient als oproeping en om bij slechte gemeenschap
op de lijn nog verbinding te kunnen geven door middel van
morseteekens. Wordt derhalve de verbinding ergens, b. v. door
doorsnijden verbroken, dan is gewoon telefoneeren niet meer
mogelijk, het geluid te zwak, maar geeft de brommer nog
geruimen tijd gelegenheid om zich door teekens verstaanbaar
te maken, totdat de grond door warmer worden te droog
wordt. Wenscht men derhalve eene verbinding deugdelijk
te verbreken, dan dient het aanbeveling de einden van den kabel,
waar men deze doorsnijdt, een flink eind van elkander te
scheiden.
Bijzonder goed heeft ook het z. g. Ordonnanztoestel, hetwelk
de verbinding van den Ringgit met de reserve vormde, voldaan.
Dit toestel wordt speciaal voor elk wapen voor het vervoer
ingericht, is zeer handig en werkt uitstekend (zie Wetenschap
pelijk Jaarbericht 1905 1906 van de Vereeniging ter beoefening
van de Krijgswetenschap blz. 330 en volg.).
Naar ik vermeen is het hij deze oefening de eerste maal
geweest, dat zoodanige afdeeling bij manoeuvres in Indië op
eenigszins grootere schaal is ingedeeld geworden.
De W.-partij heeft er bij deze gelegenheid alle voordeelen,
en deze waren niet gering, de O.-partij er op gevoelige wijze
het gemis van ondervonden. Eene indeeling van een telegraaf-
afdeeling ook bij den aanvaller, vooral, wanneer het gevechtsveld
eenigzins uitgebreid wordt, is niet alleen wenschelijk en nuttig,
maar ook onmisbaar, en zou tevens eene uitstekende oefening
voor het personeel zelve geven. (Zie verder Orgaan der Ver
eeniging ter beoefening van de Krijgswetenschap 1906 1907
lie afl. blz. 245 en volg.)
Een te betreuren omstandigheid gedurende de manoeuvre,
dagen was het gemis aan een voldoend aantal scheidsrechters,
Eén scheidsrechter 1 hulpscheidsrechter bij elke partij mag
