762 -
levert het gedrag van generaal La Marmora in den slag bij
Cnstozza, een slag, die ook in andere opzichten uit psychologisch
oogpunt merkwaardig is 1).
In den oorlog van Oostenrijk tegen Italië van 1866 werd slechts
één slag, die bij Custozza, geleverd, die over den geheelen veld
tocht besliste en waarin de moreele factoren een zeer belangrijke
rol gespeeld hebben.
De strijd tusschen Oostenrijk en Italië ontbrandde voorname
lijk om het bezit van Venetië. Italië had zich door een ver
bond met Pruisen verplicht, gezamenlijk den oorlog tegen Oos
tenrijk te voeren het zou dan, met Pruisen 's hulp, na den krijg
in het bezit van Venetië bevestigd worden.
De chef van den Italiaanschen Generalen Staf was generaal
La Marmora, die in de oorlogen van 1848, 1849 en in de Krim
had meegestreden en zich als een dapper en doortastend aan
voerder had doen kennen.
Hij was het ook, die toen als Minister van Buitenlandsche
Zaken, het verbond met Pruisen had gesloten. Ongeveer
één maand nadat dit geschied was, kreeg La Marmora de ze
kerheid, dat Oostenrijk vrijwillig afstand van Venetië wilde
doen. Het verbond met Pruisen was in dat opzicht dus fei
telijk onnoodig geweest en La Marmora, het betreurende, dat
zijn land nu toch in een oorlog zou worden meegesleept, be
sloot in elk geval de offers tot het noodzakelijkste te beperken.
Hier kwam nog bij, dat La Marmora's eigenliefde gekwetst
en diens vertrouwen in zijn bondgenoot geschokt werd, door
dat de nadere besprekingen en onderhandelingen over het ge
zamenlijk gewapend optreden van Pruisischen kant niet gevoerd
werden door een generaal, zooals de Italiaansche Chef van den
Generalen Staf verwacht had, maar door een zooals La Mar
mora het zelf uitdrukte tamelijk mysterieuzen postieker 2).
Die burger was echter Theodor von Bernhardi, die op strate
gisch en ook op tactisch gebied voor geen enkelen generaal
behoefde onder te doen.
De eenmaal opgevatte meening over miskenning en achter
uitstelling bleef evenwel bij La Marmora bestaan, hoewel hem
1) Zie Reissner Frhr. v. Lichtenstern. Die Macht der Vorstel lung im Kriege.
2) „eine ziemlich myateriöso Zivil-Persönlichkeit".
