773 -
verdediger meer wordt neergesabeld, dat men dan ook niet uit
sluitend deeischen van humaniteit en Westerschebeschaving doe
gelden, maar bij de overwegingen ook een plaats inruime aan het
psychologisch moment, aan het instinct naast het verstand,
aan het dierlijke in den mensch
En bij onze gevechten wordt elke gedoode of gewonde vijand
door de critiek nageteld, maar wie telt de dooden, die in de
laatste Europeesche oorlogen noodeloos in het handgemeen
gevallen zijn, wie zegt ons, dat het aantal der gevangenen niet
grooter, dat der gesneuvelden niet kleiner had kunnen zijn
Met een enkel woord is in het voorafgaande de noodzaak van
discipline voor een goed leger betoogd, we zullen ons
daarmede nu meer in het bijzonder bezig houden.
De discipline is de belangrijkste factor in een leger. Zonder
haar kan op den duur zelfs een leger, dat overigens in psycho
logische opzichten: moed, zelfvertrouwen en toewijding uitmunt,
de zege niet behalen. Ten duidelijkste is ons dat gebleken in
den laatsten oorlog der Transvalers tegen de Engelschen. Ieder
Boer behield zich eigen meening en vrijheid van handelen voor,
er was geen voldoende onderwerping aan de meerderen. Ook de
Grieksch-Turksche oorlog levert in dit opzicht een leerzaam
voorbeeld. In den slag bij Pharsalus werd een Grieksch leger,
35000 man sterk, enthousiast en vol verlangen naar den strijd,
maar slecht gedisciplineerd, door 5000 Turken overvallen en op
de vlucht gejaagd.
Kenmerken en grondslagen van een goede discipline zijn
gehoorzaamheid en wederzijdsch vertrouwen tus-
schen meerderen en minderen.
Het militaire leven," zegt von Oertzen 1), kent strikt genomen slechts
«twee woorden hevelen en gehoorzamen"
«Met karakter, graad van ontwikkeling, eigen denken en ondervinding,
»eigen meening en gemoedsstemming heeft de gehoorzaamheid als zoodanig
»niets te maken"
«Tegenspraak, critiek en opmerkingen, talmen en aarzelen komen niettepas.
«Ik kan niet" bestaat niet. Wèl onmiddellijk doen en kunnen. Het gehee-
»le organisme wordt getroffen, wanneer één lid dienst weigert. De machine
«functionneert slecht, wanneer er deelen zijn, die haperen. Het bevel van den
i) Vertal. K. W. 1902/03. De moreele brachten en het leger.
