875
neer toen, midden in den nacht of bij het aanbreken van den dag
een enkele vijandelijke cavalerie-patrouille b.v. uit Peschiera
het ons lastig had gemaakt, dan hadden de gevolgen van zoo 'n
alarmeering voor ons verschrikkelijk kunnen zijn."
Een universeel middel tegen panieken bestaat natuurlijk niet;
in enkele gevallen heeft krachtig ingrijpen of de tegenwoordig
heid van geest van den aanvoerder een paniek in haar geboorte
kunnen smoren, dan wel uitbreiding of herhaling kunnen
voorkomen.
Zoo paste in den Russisch-Turkschen oorlog inl877 generaal
Skobelew hetzelfde middel toe als Lasalle bij Golymin. Bij
Lowtscha liet Skobelew een bataljon, dat door vrees was aange
grepen, onder vijandelijk granaat-vuur handgrepen uitvoeren. Ook
onze Indische krijgsgeschiedenis lever t hiervan enkele voorbeelden.
Een begin van paniek in den slag bij Spotsylvanië tus-
schen de Noordelijken en de Zuidelijken werd door generaal Lee
in de geboorte gesmoord, doordat hij alléén de T ex as-brigade,
die een oogenblik van weifeling had gehad, vooruitsnelde.
„Achteruit, Lee, achteruit!" riepen de soldaten, „wij zullen wel
alleen gaan"
Na de reeds vermelde paniek bij Dhomokos gaf de Turksche
opperbevelhebber, die in de nabijheid was, teneinde het moreel
weer te verheffen en verdere nadeelige gevolgen van dit begin
van een paniek uit te sluiten, de volgende order aan den bri
gade-commandant
„De onschatbare dapperheid en de schitterende overwinning
„der Nisam-brigade staan in de Turksche krijgsgeschiedenis met
„gulden letters geschrevenZij, die zonder bevel terug
trekken, zullen onmiddellijk neergeschoten worden. Ik beveel
„daarom Uwe Excellentie aan, de groote verantwoordelijkheid
„voor zulk een terugtocht onder de oogen te zien, dadelijk de
„geheele gevechtslinie persoonlijk langs te gaan, de overwinning
„van het leger en de aankomst van versterkingen aan de Kei
zerlijke soldaten door LTw officieren bekend te laten maken
„en hen voor mij te groeten."
Overigens blijft als middel tegen een uitgebroken paniek slechts
het onvoorwaardelijk en krachtig gebruik maken van de wapenen
