Het Psychologisch Moment in de
Oorlogvoering
Clausewitz, de groote denker en onaangevochten autoriteit op
militair gebied, kenmerkt met deze weinige woorden de groote
waarde van het moreele element in den oorlog.
Niemand zal kunnen of willen betwisten, dat een leger, het
moge nog zoo uitstekend bewapend, numeriek zoo krachtig mo
gelijk en flink georganiseerd zijn, weinig of geen waarde kan
hebben, wanneer het moreel daarin slecht is, als het twijfelt
aan eigen kracht, gedwongen of zonder enthousiasme ten strijde
trekt, wanneer, in één woord, de geest van dat leger niet is,
Die physischen Ursachen und Wirkungen
erscheinen fast nur wie das hölzerne Helt,
wahrend die moralischen das edle Metall, die
eigentliche blank geschliffene Waffe sind.
Clau8ewitz, Yom Kriege III, 3.
1) Bronnen:
1. Clausewitz. Yom Kriege.
2. Von der Goltz. Das Volk in Waffen.
3. Fritz Hoenig. 24 Standen Moltke'scher Strategie.
4. Dr. II. Campeano. Essai de psychologie militaire individuelle et collective.
5. Scipio Sighele. De menigte als misdadigster.
6. Hooyer. Militaire Moraal. (Krijgswetensch. 1894/95).
7. Plantenga. Strategie en Krijgsgeschiedenis.
8. Masloff. Notions préliminaire3 de la tactique comme science.
9. Fr. Starck. Paniken. (Mil. Wochenblatt 1904 Xes Beiheft).
10. De l'importance du Moral a la Guerre (Rev. de Cav. Oct. Nov. 1904).
11. Casse-Cou (Revue de Cavalerie Ao'it 1904).
12. E. van den Bergh. Die seelischen Werte im Frieden und im Kriege (Mil. Woch.
1906 Vies Beiheft).
13. Karl Wojcik. Die moralischen und geistigen Mitttel im Kriege.
14. Reissner Frhr. v. Lichtenstern. Die Macht der Yorstellung im Kriege.
15. Frhr. v. Freytag-Loringhoven. Die Macht der Persönlichkeit im Kriege.
16. A. von Oertzen. Die geistigen Potenzen und die Armee (Vertal. in Krijgsweten-
sch. 1902/03).
17. A. S. H. Booms. Neerland's Krijgsroem in Insulinde.
18. G. B. Hooyer. De Krijgsgeschiedenis van Ned.-Indië.
I. M. T. 1908. 44
