693 -
te volgen en waar te nemen, om het hooge belang, dat die ge
meenschappelijke ziel heeft en haar grooten invloed op den loop
van een oorlog en daarmede op de onafhankelijkheid van een
land, is de bestudeering ervan ondanks de genoemde groote
moeielijkheden een gewichtige factor voor het slagen der operatiën.
In het leger, dat als psychologische menigte blijft voortbestaan,
waarin elk geslacht zich de ervaringen zijner voorgangers ten
nutte kan maken en waarin den leiders zoovele middelen ten
dienste staan om op de samenstellende deelen in te werken,
waar die inwerking langs bepaalde, door ondervinding goed
gebleken wegen kan plaats hebben, is de studie van het moreele
element nog lichter dan in de massa's, die tijdelijk bijeenko
men en aan invloeden blootstaan, die zich aan alle bestudeering
onttrekken.
Zoo is het ook inderdaad. Niet alleen voor Stettin heeft een
handvol dappere en op hun kracht vertrouwende soldaten den
overmachtigen tegenstander ontzag ingeboezemd. In een groot
gedeelte der slagen en gevechten ook van den jongsten tijd
behaalde de numeriek zwakkere de overwinning. Vóór Stettin
werktè alleen het moreel. Het moreel als kraehtigen steun
van de materieele krachten deed in den slag bij Narwa (1700)
een overwinning op een tienvoudige overmacht behalen; daar
viel Karei XII met 8000 Zweden 80.000 Russen onder Peter
den Groote aan en versloeg hen.
Zoo leert de krijgsgeschiedenis in nog tallooze andere voor
beelden, dat een zwakke partij een tegenstander, die 2, 3, soms
10 maal sterker is, verslaat. Zij leert ook, dat van de meest
gunstige momenten dikwijls geen partij wordt getrokken en
andere opvallende, soms onverklaarbare verschijnselen.
De oorlogen van Napoleon vóór zijn tocht naar Rusland, die
van Pruisen in 1864, '66 en '70/71, de Spaansch-Amerikaan-
sche, de Chineesch- Japansche en de Russisch-Japansche oorlog
naast zooveel andere geven bovendien het merkwaardig ver-
>~Le moral" zegt De Brack in zijn Avant-postes de Cavalerie légere, »le moral
»est le sentiment irréfléchi de sa force ou de sa faiblesse, celui qui de prime abord
;>donne confiance ou terreur. Quand il agit par la confiance, il décuple les for
ces C'est ce sentiment, agissant dans ce double sens qui en 1806 faisait rendre
-6000 Prussiens, armés de 200 pièces de canon, derrière les murailles de Stettin
a 500 hussards francais, dont la témérité confiante ne doutait pas du succes."
