1214
zijn voldaan aan een der belangrijkste factoren voor een snelle
en rustige genezing.
Wetende ten allen tijde materiaal voor zelfhulp bij zich en
voor het hulpbiedend personeel onder alle omstandigheden een
zekere hoeveelheid verbandstoffen beschikbaar te hebben, geeft
het noodverband den soldaat een gevoel van gerustheid en
zekerheid.
Deze factor van zuiver moreele waarde moet niet te gering
worden geschat, al zou ik een uitspraak van den grooten krijgs-
chirurg von Bergmann, „das Verbandpackchen, welches der Soldat
mit sich tragt, hat hauptsachlich moralischen oder psychischen
Wert" niet ten volle willen onderschrijven.
Ten slotte mag geenszins uit het oog worden verloren, dat,
mits het noodverband doelmatig is verpakt en wordt gedragen,
een leger op deze wijze ongemerkt een belangrijke hoeveelheid
verbandstof met zich voert, dat onverdeeld, de uitrusting der
geneeskundige formaties in niet geringe mate zou verzwaren.
Voor den antiseptischen tijd, die met Lister in 1867 aanbrak,
voerden bij de meeste legers de soldaten in hun knapzak kleine
pakjes verbandmiddelen mede, bestaande uit eenig pluksel, een
spons en een windsel. In de middeleeuwen, toen ieder gewond
krijgsman op zich zelf of op de hulp van een kameraad was
aangewezen, was dit verbandmateriaal nog primitiever en niet
meer dan een paar stukken linnen van twijfelachtige reinheid.
Eerst nadat in 1867 Lister zijn nieuwe wijze van wondbe-
handeling in „the Lancet" had wereldkundig gemaakt, kwam
langzamerhand verbetering in deze primitieve hulp aan gewonden,
al duurde het nog jaren voor een eigenlijk noodverband werd
geconstrueerd.
Het heeft geen zin hier breedvoerig de ontwikkeling van
het noodverband na te gaanook acht ik het van geen belang
om de bij de verschillende legers in gebruik zijnde modellen
afzonderlijk te beschrijven. Wel wordt de aandacht gevraagd
voor een kritische behandeling der eischen waaraan een goed
noodverband moet voldoen.
De allereerste en allerbelangrijkste eisch is wel deze, dat
het aseptisch is op het oogenblik dat het op de wond wordt
gelegd. Bekend toch is het dat de wond teweeggebracht door
