- 753
Het gewone zakkompas van f 4.50 heeft doorgaans een diameter
van vier centimeters. In het terrein marcheert men er moeilijk op.
Door een liniaaltje op het kompas te leggen, dan wel door een kompas
van acht centimeters middellijn te nemen (prijs f 6.—) marcheert men
er vaster op.
Doch in de practijk van den Indischen officier komen nog telkenmale tal
van toestanden voor, die hem het bezit van iets beters gewenscht maken.
Op Celebes wordt de Infanterie-luitenant er maanden op uitgezonden
om wegen te traceeren; elders is geen opnemer aan een expeditie
toegevoegd en zal hij, zonder afzonderlijke dekking en zonder eén
meetkoelie den af te leggen colonneweg moeten meten; een ander
maal wil hij, bijvoorbeeld als civiel gezaghebber, en alleen een
zeekaart bezittende, het binnenland eenigszins in kaart brengen;
in een vredesgarnizoen wil de leider van gezamenlijke schietoefeningen
zijne schijven op de berghellingen plaatsen, waarvoor hij de hellingen
van het terrein moet wetenmen wil afstanden schatten cn heeft daar
voor een afstandsmeter noodig; de compagniescommandant wil de jongere
luitenants een weg laten nameten, vooral om zich met de topographische
teekens vertrouwd te maken; en zoo zal ieder officier uit zijn praktijk
voorbeelden weten aan te halen.
Het onder volgende instrumentje voldoet naar mijne overtuiging aan
alle billijk te stellen eischen voor een practische zakboussole voor den
Indischen Infanterie officier
De magneetnaald (zie figuur 1), ter lengte van 3.8 centimeter, rust
door middel van een hoedje op een stift, die in het midden van een
nikkelen cilindervormigen doos, met zes centimeters middellijn, is aan
gebracht. In de doos, die van boven door een glazen plaatje gedekt is,
bevindt 'zich op een verheven rand eene verdeeling in graden, die eene
aflezinc tot op één graad nauwkeurig toelaat. Op den bodem van den
rand bevindt zich eene verdeeling van N over W naar Z loopende,
eveneens eene aflezing tot op één graad nauwkeurig toelatende. Bij W
bevindt zich het nulpunt, bij N en bij Z staat 90°. Om de verticale
stift is een staafje met wijzer draaibaar, in de figuur staande op 48",
het aflezen van verticale hoeken toestaande.
Op den rand van de doos bevinden zich twee opstaande, 3 centimeter
lange vleugels, die neer te slaan zijn. De vleugel bij Z is voorzien van
een° oculairspleet, die bij N van een objectiefopening met paardenharen-
draad waardoor een viziervlak gevormd wordt, dat rechthoekig staat
op het vlak van den rand en door de lijn gaat, die de verdeelstrepen
180° en 0° verbindt.
Aan de buitenzijde van de doos zijn aangebracht een ring, een knop
met klein nikkelen plaatje tot arreteering van de magneetnaald en een
handvat van 9 centimeters lengte, dat af te schroeven is, terwijl aan
de onder- en buitenzijde van de doos, zuiver in hot midden, een cilinder
vormige verhooging is aangebracht van 2 millimeters middellijn en 2 m.M.
hoogte. Ten slotte beschut, bij neergeslagen viziervleugels, een nikkelen
deksel de boussole, wanneer zij niet gebruikt wordt.
Bij gebruik wordt deze boussole in de linkerhand genomen, hen
meetboek houdt men onder den rechterarm. Na het aflezen der azimuths
arreteert men met den linkerduim de magneetnaald en hangt het in
strumentje met den ring op aan een gesp. (omgebogen haarspeld), op
I. M, T. 1909. 48
