404
lend, vertoonen zij overgangsvormen en de grens is niet scherp
te trekken. Men kan echter buiten dit overgangsgebied onder
scheid maken tusschen bewuste en onbewuste omzetting.
Wanneer de te verrichten handeling als scherp omlijnde
wensch in het bewustzijn verschijnt, met als gevolg een bewuste
wilsuiting, waardoor het voldoen aan dien wensch bereikt wordt,
dan noemt men de omzetting bewust. Wil ik bijvoorbeeld mijn
sigaar opsteken en daartoe een op de tafel liggend doosje lucifers
gebruiken, dan treft de lichtstraal uit het doosje mijn oog.
Deze prikkel van buiten wordt opgenomen in de hersens en
daar omgezet in den wensch om het op tafel liggende doosje te
grijpen, welke wensch als duidelijke voorstelling in het bewust
zijn verschijnt. Onmiddellijk volgt daarop de wilsuiting, die de
spiercoördinatie teweeg brengt, waardoor mijn arm zich in de
richting van het doosje beweegt.
Geschiedt de omzetting onbewust, dan komt de wensch, die
de wilsuiting tengevolge heeft, niet tot het bewustzijn, doch
blijft in het zoogenaamde onderbewustzijn. Bij de beweging
van schrijven bijvoorbeeld zal niemand onzer zich meer reken
schap geven van de daarvoor benoodigde bewegingen. Schrijft
men daarentegen eene lettersoort, die niet zooveel beoefend is,
dan wordt van elke beweging der hand rekenschap afgelegd.
Elk streepje, haaltje, elke wending moet vooraf in het bewust
zijn worden nagegaan. Door veel oefening doorloopen bewe
gingen alle schakeeringen van het bewuste naar het onbewuste
gebied, ze worden langzamerhand automatisch.
Men kan deze werkingen vergelijken met een bureau, waar
op een chef en een procuratiehouder werken. Een prikkel van
buiten wordt dan een binnenkomend stuk, waarop de chef den
algemeenen gang van zaken, die hij bij de afdoening wil gevolgd
hebben, beveelt. De procuratiehouder zorgt dan verder voor
de detailleering, d.w.z. voor de bediening van het hersenschakel-
bord, volgens de aangegeven lijn.
Komt echter een zelfde bericht herhaaldelijk binnen, dan
weet de procuratiehouder reeds wat er moet gebeuren, en dan
komt het voor, dat hij, de chef ergens anders mee bezig, zelf
standig voor de afdoening zorgt. De omzetting wordt dan on
bewust, evenals de wilsuiting, die tot de handeling leidt.
