- 500
werking het beeld van het voorwerp niet juist in het vlak van
het richtkruis gekomen; dan ontstaat er parallax (verschilzicht),
die men gemakkelijk kan waarnemen door het oog voor de
oculairlens heen en weer te bewegen. Is nl. het beeld B (fig 16)
van het voorwerp verder van het oog O verwijderd dan het
kruispunt R van de draden van het richtkruis, dan zal bij eene
verplaatsing van het oog naar links in O', het kruispunt R rechts
van B worden gezien, en heeft het zich dus schijnbaar in te
gengestelden zin als het oog verplaatst; de oculairlens met het
richtkruis moeten dan een woinig vooruit worden bewogen.
Lag echter het beeld in B' en dus dichter bij het oog dan het
richtkruis, zoo verplaatst zich R ten opzichte van B' schijnbaar
in den zelfden zin als het oog, en moet de oculairlens met het
richtkruis achteruit worden bewogen. Door het wegnemen der
parallax is de afstand van de oculairlens en het beeld gewijzigd!
mocht hierdoor het beeld van het voorwerp minder duidelijk
zijn geworden, dan moet dit hersteld worden door de oculairlens
zoolang voor- of achteruit te bewegen, tot men voorwerp en
richtkruis beide duidelijk ziet.
Wilde men den astronomischen kijker van den panorama
kijker aan al deze eischen laten voldoen, dan zou het instru
ment grootere afmetingen moeten hebben, terwijl bovendien de
verschillende bewerkingen om de parallax weg te nemen, de
richting onnoodig zouden vertragen. Daarom is het oculair van
den panoramakijker slechts voor normale (emmetrope) oogen in
gericht, dus niet verstelbaar voor de gezichtsscherpten van ver
schillende personen, terwijl ook geen inrichting aanwezig is
om den afstand tusschen richtkruis en objectief te veranderen.
In de leveringscontracten voor de panoramakijkers van het
Indische veldgeschut is echter de bepaling opgenomen, dat
de parallax op 1000 M. 0 moet zijn, dat wil dus zeggen, dat
het reeële beeld van een op 1000 M. afstand voor den kijker
geplaatst voorwerp in het vlak van. het richtkruis gevormd
moet worden.
(Wordt vervolgd) A. F. A. Hoog.
Kapitein der Artillerie.
