549
binatie van gescheiden lenzen omdat het lichtverlies geringer is.
Ten slotte kan de hinderlijke invloed van de afwijking wegens
bolvormigheid verminderd worden door het gebruik van schermen
met openingen (diaphragma's), die de randstralen tegenhouden.
In de tweede plaats geven enkelvoudige lenzen geen scherpe,
maar steeds min of meer onduidelijke, met gekleurde randen
ontsierde beelden.. Dit is een gevolg daarvan, dat de verschil
lende lichtsoorten, waaruit het van een voorwerp komende licht
bestaat, bij den overgang uit de eene middenstof in eene andere,
niet dezelfde brekingsindex hebben. In het algemeen worden
de violette stralen sterker gebroken dan de roode, zoodat, als
de lichtstralen bv. evenwijdig aan de hoofdas op de lens in
vallen-, de roode stralen na de breking in een punt van die
as samenkomen, dat verder van de lens verwijderd is dan het
vereenigingspunt van de violette stralen.
Tusschen deze twee punten liggen de vereenigingspunten
(brandpunten) der oranje, gele, groene en blauwe stralen.
Tengevolge van deze kleuring der beelden vertoonen zij geene
scherpe omtrekken.
Men noemt dit verschijnsel de chromatische aberratie of afwij
king wegens kleurschifting.
De opheffing der afwijking wegens kleurschifting kan even
als die van de afwijking wegens bolvormigheid geschieden door
een stelsel van twee onmiddellijk achter elkander geplaatste
lenzen, eene convergeerende en eene divergeerende lens, die
eens verschillenden brekingsaanwijzer hebben, dus van ver
schillende glassoorten zijn vervaardigd. Een dergelijk samenstel
van aan elkander gekitte lenzen noemt men een achromatische lens.
Door te zorgen, dat de kromtestralen van de grensvlakken van
beide lenzen aan bepaalde voorwaarden voldoen, kan men ver
krijgen, dat een achromatische lens tevens vrij is van de spherische
aberratie; zulk een stelsel wordt wel aplanatisch genoemd.
De overige afwijkingen eener juiste beeldvorming (waaronder
verstaan wordt, dat elk punt der voorwerpruimte overeenkomt
met een punt der beeldruimte), die bij lenzen met een eindige
opening kunnen ontstaan, zooals astigmatisme het zich nergens
tot één enkel punt samentrekken van een gebroken lichtbundel,
