gebruik is slechts na oefening te verkrijgen en ieder beoor-
deelaar dient zich deze eigen gemaakt te hebben, alvorens
een oordeel te kunnen vellen over de practische bruikbaarheid
der instrumenten, waarvan de meeste al blijven zij nog be
neden het ideaal hulpmiddelen zijn om den voor het in
schieten benoodigden tijd belangrijk te bekorten, die dus tot
munitie besparing leiden en op grond daarvan alleen reeds tot
de uitrusting van iedere tactische eenheid dienen te behooren.
Toetsen we de behandelde afstandsmeters aan de gestelde
eischen van nauwkeurigheid, dan blijken die, welke vermeld
staan in hoofdstukken III en IV A hieraan in het geheel
niet te voldoen, terwijl aan de graad van nauwkeurigheid,
die bij de andere instrumenten vermeld wordt, niet te veel
waarde gehecht mag worden, daar de omstandigheden, waar
onder de proeven genomen worden, zeer veel van elkaar
kunnen verschillen, tengevolge waarvan uiteenloopende resul
taten worden verkregen. Noemen we de nauwkeurigheid, die
door een geoefend waarnemer wordt bereikt, indien hij onge
stoord met groote zorgvuldigheid den afstand tot een zich
helder afteekenend doel meet, de geodetische nauwkeurigheid,
dan is het duidelijk, dat deze op het gevechtsveld nimmer kan
worden bereikt. Bovendien zijn de waarnemingsfouten indivi
dueel, zoodat geen vaste verhouding tusschen de nauwkeurig
heid te velde en de geodetische nauwkeurigheid kan worden
bepaald. Wel kan men de middelbare waarnemingsfout te velde
gelijk stellen met de grootste fout, die bij eene meting met geode
tische nauwkeurigheid wordt gemaakt, en op grond daarvan zal
daar in 't laatste geval de grootste fout kan geacht worden
overeen te komen met 3 X de middelbare de nauwkeurigheid
te velde 3 X kleiner zijn dan de geodetische. Deze laatste
wordt bepaald uit de verrichtingen, die noodig zijn voor het
verkrijgen van den afstand en is dus afhankelijk van a de nauw
keurigheid der basis, b de fouten in de basismeting, c de
fouten in de hoekmeting en d de fouten in de parallaxmeting.
Deze fouten werden geleidelijk tot een minimum herleid
door gebruik te maken van hoekprisma 's in plaats van hoek-
spiegels, van kijkers met sterke vergrooting en van lange
vaste bases ongerekend de technische volmakingen, die de
INDISCH MILITAIR TIJDSCHRIFT
137
