Op deze wijze kunnen we langs dezen verdeelden rand,
voor iederen stand van den binneneylinder ten opzichte van
den buitencylinder, direct aflezen hoe groot de eigenlijke basis
geworden is. Zoo zien we in fig. 16, dat bij eene gemeten
basis van 100 M., de eigenlijke basis 80 M. zou bedragen.
Nu rest nog den hoek s te meten. Zouden we dezen
kleinen hoek op den rand van het richtvlak moeten aflezen,,
dan zou de nauwkeurigheid te wenschen overlaten en tevens
eene vermenigvuldiging vereischt worden. Daarom is bij dit
instrument de kijker niet draaibaar om eene as in het mid
delpunt B, doch hij kan bewogen worden in eene cirkelvor
mige groef gBh (fig. 17) welke op de bovenzijde van het
richtvlak met een willekeurigen straal is beschreven en eene
randverdeeling heeft in duizendste deelen van dien straal,
uitgaande van B als nulpunt.
Het aantal af te lezen duizendsten is afhankelijk van den
afstand tot het doel en van de grootte der basis. Het ver
band tusschen deze 3 grootheden wordt aldus graphisch voor
gesteld
In fig. 18 zijn op willekeurige schaal als abcissen uitgezet
de aantallen duizendsten van den cirkelrand gBh (fig. 17)
en als ordinaten op een andere willekeurige schaal de basis
lengten b. v. BC 100 M., dan zal, wanneer A B 100 %0
de lijn AC graphisch voorstellen de meetkunstige plaats voor
een afstand van 1000 M. van alle basissen kleiner dan 100 M.
Yoor een basis van 70 M. zal de lengte van FG bedragen
iïï deelen van BC en daarbij behooren eene aflezing AF.
Eveneens zullen AD en AE de meetkunstige plaatsen zijn
voor 2000 en 3000 M.; daartusschen vindt men afstandslijnen
voor iedere 100 of 50 M.
Wordt nu b. v. op boog gBh (fig. 17) afgelezen 55 en is
de gemeten basis 80 M., dan zal men in fig. 18 in de loodlijn
in K opgericht op een afstand van tl BC het punt L vin
den, dat zal blijken ongeveer samen te vallen me t de afstandslijn
van 1450 M.
Het deel ABCM der graphische voorstelling is overge
bracht op het richtvlak en krijgt dan het aanzien van fig. 19.
De liniaal Q loodrecht op kijker P is voorzien van verdeelingen,.
INDISCH MILITAIR TIJDSCHRIFT
11
