door haar in bedwang wordt gehouden en de onderdeelen
worden genoodzaakt in harmonie te leven, sleepen zij aan
den anderen kant het eene weefsel in het lijden van een
ander mee; terwijl zij aan den eenen kant de spieren nood
zaken bewegingen te verrichten, welke in alle opzichten
zoo voor het organisme zelf als tegenover de buitenwereld
doelmatig zijn, waarbij de tusschenkomst van den wil overbodig,
ja dikwijls gevaarlijk is, beletten zij aan den anderen kant,
ondanks dien wil in zekere abnormale omstandigheden, het
organisme hare meest doelmatige en gewone verrichtingen.
De bewegingen worden door de zenuwcentra bevolen, ge
regeld en gecoördineerd, d.i. samengeordend, zoodat er bij
elke beweging een hoofd is, dat bestuurt, n.l. zenuwcel en
een dienaar, die gehoorzaamt, n.l. de spiervezel.
In 't algemeen gesproken kan het cerebro-spinale zenuw
stelsel beschouwd worden, als regelende de betrekkingen
tusschen het organisme en de buitenwereld, terwijl het sym
pathisch stelsel de betrekkingen regelt tusschen de verschil
lende organen van een zelfde wezen.
Wat het proces der zenuwgeleiding eigenlijk is, ligt nog in
het duister; datgene wat de werkzaamheid der zenuwen op
wekt heet prikkel (welke bestaat in een toestandsverandering
der zenuweinden) en deze prikkel heet door de zenuwen te
worden voortgeplant. Doorsnijding van een zenuw van het
levende wezen heeft bepaalde functiestoornissen tengevolge;
is het een spierzenuw dan is de wil niet in staat de spier te
doen samentrekken: de spier blijft in rust, tenzij hij direct of
de zenuw beneden de doorsnee kunstmatig geprikkeld wordt;
is 't een zintuigszenuw dan blijven alle indrukken door dat
zintuig opgenomen zonder invloed op het bewustzijn.
Het uitwerksel van een prikkel is steeds gelijk, ongeacht
de wijze van opwekking; de gevolgen van een prikkel ver
schillen slechts of hij ten slotte aanlandt in de een of andere
hersenkern, spiervezel of ander weefselelement. Zoo geeft
een slag op het oog evengoed een lichtgewaarwording als
de natuurlijke prikkeling van dat zintuig.
De dendrieten nemen de prikkels op, terwijl in't algemeen
de voortplanting plaats heeft van deze naar de neurieten,
564
INDISCH MILITAIR TIJDSCHRIFT
