le. de samenstelling van het menschelijk lichaam in groote
trekken, de ligging der voornaamste werktuigen en organen,
bloedsomloop, ligging der voornaamste slagaders en aderen,
met aanwijzing der plaatsen, alwaar bij verbloeding drukking
moet worden aangewend
2e. de verwondingen en ziektegevallen, die in den oorlog
veelvuldig voorkomen, de gevallen waarbij de ziekendragers
aanstonds de eerste hulp behooren te verleenen en die, waar
bij zij zich van die hulp onthouden, de middelen waarmee
en de wijze hoe in dergelijke gevallen hulp wordt aangebracht
3e. eenvoudige verbandmiddelen, snoeren van Foulis, ver
vaardiging van noodspalken, enz.
4e. de wijze van vervoer, wanneer baren ontbreken of on
bruikbaar zijn geworden
5e. de verschillende soorten draagbaren en raderbaren, de
wijze van opneming en plaatsing der gewonden op de draag
baar, naarmate van den aard en van de plaats der verwon
ding, enz.
Het onderricht wordt gegeven door een of meer officieren
van gezondheid, theoretisch in de hospitalen en practisch
op het terrein, met de verschillende soorten vervoermiddelen.
En wat kunnen wij hier tegenover stellen
De muzikanten ontvangen ééns per maand onderwijs in
verbandleer (als het niet wordt afgelost), terwijl onze eigenlijke
ziekendragers, de dwangarbeiders en vrije koelies, het gevechts-
veld ingezonden worden met de uitdrukkelijke waarschuwing
geen wonden aan te raken en geen kleeren uit te trekken
(punt 73 V. M. G. D). Op een andere plaats (punt 34) staat
echter voorgeschreven, dat ieder ziekendrager (dus ieder dwang
arbeider) voorzien wordt van 1 noodverband, 1 elastieken
slang of snoer en 1 driehoekigen verbanddoek. Bovendien
wordt hun voorgehouden slechts hulp te verleenen bij het
aanbrengen van een noodverband, maar zelf mogen zij, ingeval
van hevige bloeding, door een drukverband op of door het
aanleggen van de elastieken slang boven de wond, verder bloed
verlies trachten te voorkomen. Stilzwijgend wordt verondersteld,
dat ieder dwangarbeider of vrije koelie deze kunstbewerking kent.
In Nederland worden, ook bij oefeningen en manoeuvres,
764
INDISCH MILITAIR TIJDSCHRIFT